Het AWBZ-bedrog - Henk van Gerven

Economen, managers en de meeste politici bestoken ons de laatste jaren onophoudelijk met de mantra dat de kosten voor de AWBZ en dan met name de zorg voor ouderen te hoog zijn en in de toekomst onbetaalbaar. Wat ze er niet bij vertellen is dat sinds de invoering van het nieuwe belastingstelsel in 2001 maar liefst 70 miljard (!) van de AWBZ-premies niet zijn besteed aan zorguitgaven maar door de politiek voor andere doeleinden worden benut. Na een reeks van Kamervragen bevestigde staatssecretaris Van Rijn onlangs dit gegeven: zie de volgende tabel:

Uit deze tabel valt op te maken dat vanaf 2001 de premieopbrengsten (A + B) hoger waren dan de zorguitgaven (E). Dit verschil staat in kolom G. Dat betekent dat voor het jaar 2013 6 miljard van de opgebrachte premies van 34 miljard niet aan AWBZ-zorg maar aan andere zaken werd uitgegeven. In de jaren 2001 tot en met 2013 is maar liefst 70 miljard van de AWBZ-premies afgeroomd voor andere doeleinden. Het is heel merkwaardig dat dit gegeven zo weinig aandacht heeft getrokken in de pers en de media.

In werkelijkheid bestaat er dus geen tekort bij de AWBZ als we kijken naar de premieopbrengsten. En dat in het besef dat de AWBZ-premie alleen over de eerste en tweede belastingschijf wordt geheven. De SP heeft het CPB gevraagd uit te rekenen wat er gebeurt als de AWBZ meer solidair over alle belastingschijven zou worden geheven en de opgebrachte premiegelden ook daadwerkelijk alleen aan zorg zouden worden uitgegeven.

Ruim driekwart van de huishoudens gaat er dan op vooruit, waarbij de laagste inkomens er gemiddeld ruim 2 procent op vooruit gaan en de allerhoogste inkomens (meer dan 5 maal het wettelijk minimumloon) er gemiddeld ruim 3 procent op achteruit gaan.

Deze gegevens maken duidelijk dat de AWBZ betaalbaar is uitgaande van de huidige opbrengsten en dat de betaalbaarheid voor driekwart van de huishoudens verder verbetert als we de premieheffing meer solidair maken. Het is derhalve een politieke keuze of we dit geld willen besteden aan de langdurige zorg.

Als hulpverlener is het goed je niet gek te laten maken door de mantra: de zorg is onbetaalbaar. Dat leidt tot onnodig cynisme. De miljardenbezuinigingen van dit kabinet zijn immers onnodig. Wat niet wegneemt dat er veel te besparen valt zonder te bezuinigen. Bijvoorbeeld door het afschaffen van de concurrentie tussen zorginstellingen, het afschaffen van de verantwoordingsbureaucratie en het kleinschaliger organiseren van de zorg.

Henk van Gerven
Kamerlid SP en oud-huisarts