Blogs & columns
Blog

Halve waarheden - Henriëtte van der Horst

3 reacties

Toen de Tweede Kamer zich naar aanleiding van een enquête van de Landelijke Huisartsen Vereniging zorgen maakte over ongewenste zorgmijding door het verhogen van het eigen risico, stuurde Schippers 28 juli de Kamer een brief waarin ze uitlegt dat het allemaal wel meevalt. Ze heeft vier onderzoeken laten uitvoeren naar zorgmijding door het verhogen van het eigen risico. Uit die onderzoeken ‘is niet gebleken dat er sprake is van een tendens dat patiënten om financiële redenen afzien van zorg’.

Dat klinkt vertrouwenwekkend. Niet één onderzoek, niet twee, nee, maar liefst vier onderzoeken. Elke onderzoeker is nu wel tevreden, een onderzoek is geen onderzoek tenslotte, twee onderzoeken is een half … , kortom, bijna genoeg materiaal voor een meta-analyse. Die huisartsen denken wel dat ze een toename zien van ongewenste zorgmijding, maar uit onderzoek blijkt dat niet.

Nieuwsgierig als ik ben heb ik die vier rapporten gelezen en dan lijkt het er toch wel erg op dat Schippers niet echt gelogen heeft. Maar ze heeft ook niet helemaal de waarheid gesproken.

Twee van de vier onderzoeken, dat van de NZA over betalingsregelingen en dat van Celsus over een internationale vergelijking tussen acht landen, gaan helemaal niet over zorgmijding. In de vraagstelling wordt niet over zorgmijding gerept, en de verzamelde data en verrichte analyses laten geen enkele conclusie toe over zorgmijding, laat staan over de vraag of verhoging van het eigen risico leidt tot meer ongewenste zorgmijding. Beetje curieus is dat wel.

In het derde onderzoek, uitgevoerd door Vektis, is gekeken naar gevolgen van de verhoging van het eigen risico voor het zorggebruik in de eerste lijn. Mensen gebruiken minder geneesmiddelen en hulpmiddelen maar andere kosten nemen toe. Een duidelijk patroon is er niet in te ontdekken, concluderen de onderzoekers. Een kleine kanttekening daarbij: een afname van de kosten voor aanvullend onderzoek (onduidelijk is of de onderzoekers daar naar gekeken hebben) en een daling van het aantal verwijzingen naar de tweede lijn (daar hebben de onderzoekers in elk geval niet naar gekeken) kunnen beide ook wijzen op ongewenste zorgmijding.

GFK Intomart, ten slotte, heeft expliciet naar ongewenste zorgmijding gekeken. De onderzoekers berekenen op basis van een ‘representatieve’ steekproef dat in 2013 zo’n 5 procent van de Nederlanders waarschijnlijk ongewenst hebben afgezien van zorg, waarbij voor 44 procent van hen kosten een (heel) belangrijke rol spelen. Dat percentage lag in 2012 iets hoger, namelijk 57%. Dus ja, Schippers heeft gelijk, er zijn niet meer mensen zorg gaan mijden uit financiële overwegingen, misschien zelfs iets minder, blijkt uit het GFK-onderzoek.

Dus er is geen probleem? Misschien moeten we daar toch even over doordenken. Die ongewenste zorgmijders vind je vooral onder mensen uit de lagere inkomensgroepen blijkt uit het CFK-onderzoek. Een paar kwetsbare groepen, zoals hoogbejaarden, eerstegeneratieallochtonen en natuurlijk de analfabeten, nemen niet deel aan het online panel van CFK. Volgens de onderzoekers zijn dit kleine groepen, die de resultaten en de conclusies niet wezenlijk beïnvloeden.

Als ruim 2 procent van de Nederlanders aangeeft dat kosten een (heel) belangrijke rol spelen in de overwegingen om wel of niet ‘gewenste’ – dat wil zeggen medisch gezien gewenste/noodzakelijke – zorg te vragen, dan praten we over zo’n 330.000 mensen, van wie een niet onaanzienlijk deel waarschijnlijk een slechtere gezondheidstoestand heeft dan we met z’n allen wenselijk vinden en waar de gevolgen van ongewenste zorgmijding groot kunnen zijn. Dan lijkt me dat er mogelijk sprake is van een probleem, dat op z’n minst zorgvuldige monitoring vereist. Om vast te stellen wat de aard en gevolgen van ongewenste zorgmijding zijn, moet je nader onderzoek (laten) uitvoeren en niet verwijzen naar onderzoeken die niet onderzocht hebben wat je zegt dat ze onderzocht hebben.

Henriëtte van der Horst

Blogs
  • Henriëtte van der Horst

    Henriëtte van der Horst is huisarts niet praktiserend en emeritus hoogleraar huisartsgeneeskunde.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • I.C.M. Godschalk

    huisarts, PRINSENBEEK Nederland

    Toevallig bestaat mijn praktijk voor een groot deel uit de de kleine groep die niet deelnemen aan dit onderzoek. Bovendien is dit nu juist de groep met beperkte gezondheidsvaardigheden en ook beperkte financien. Dit betekend dat dit de groep is die h...ier het meeste last van heeft. Wat ik wel merk dat ik in mijn spreekkamer steeds meer over de kosten praat dan over de kwaliteit van de geneeskunde en wat wel en niet zinvol is. Ik word inmiddels geacht de kosten van labonderzoek, rontgenfoto. gastroscopie etc uit mijn hoofd te weten. NHG standaarden aan mijn laars te lappen. Hier wordt namelijk ook regelmatig advies gegeven voor goed onderzoek echter patienten kijken ook naar kosten en willen liever direct een behandeling ook al is het niet zeker dat dit zinvol is. Voor mij de vraag wat we in de toekomst gaan doen: Goed doordacht diagnose stellen of maar willekeurig behandelen wat anders kost het teveel

  • A.L. Cense

    Psychiater, STOUTENBURG Nederland

    Het zou ook wel heel bijzonder zijn wanneer een nogal grofstoffelijke maatregel die de bedoeling heeft 'wenselijke zorgmijding' te veroorzaken niet ook 'onwenselijke zorgmijding' tot gevolg heeft. En uiteraard daar waar het minste bestedingsruimte is....
    Ik ben overigens benieuwd of in de vergelijking tussen 2012 en 2013 besmetting kan zijn ingeslopen door de forse eigen bijdrage (los van het eigen risico dus) voor de GGZ die wel in 2012 gold en niet in 2013.

  • J. Hulshof

    GGZ-arts, Wolfheze

    Eigenlijk was het antwoord van minister Schippers van 28 juli wel te verwachten. Iedereen met een beetje ervaring met wetenschappelijk onderzoek weet dat er een vooropgesteld belang kan zijn dat (uiteraard ongewenst) richtinggevend kan zijn voor de m...anier waarop dit onderzoek wordt uitgevoerd. Met andere woorden: de gewenste uitkomst staat vooraf vast en de invulling van het onderzoek wordt daarop afgestemd. De ambtenaren van VWS die dit voor haar hebben gedaan hebben er natuurlijk heus wel voor gezorgd dat hun minister met een overtuigend verhaal naar de 2e kamer zou gaan. Dit maakt duidelijk dat we onderzoek dat in opdracht van de minister is uitgevoerd (en dus niet onafhankelijk is) voortaan op voorhand zeer kritisch moeten beoordelen.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.