Gender als doe-het-zelfbouwpakket
15 reactiesIk weet niet hoe het u vergaat, maar ik ben onderhand het overzicht over het aantal gendervarianten behoorlijk kwijtgeraakt. Er schijnen op dit moment maar liefst 58 varianten in omloop te zijn, verdeeld over negen hoofdstromen (LHBTIQAPC).
Toen ik mijn boys – voor zover ik dat nu weet natuurlijk – van 20 en 22 jaar vroeg om mij wegwijs te maken in de laatste fluïde non-binaire queer varianten lagen ze in een deuk van het lachen. Ik bleek totaal niet aangesloten op de actualiteit van alledag.
Voor de goede orde: ik ben een boomer, type m, witte uitvoering, Toen ik opgroeide was de wereld van de ikken vrij overzichtelijk: je was man(m) of vrouw (v), of iets anders (!?!).
Over die laatste variant (!?!) kreeg je verassend weinig te horen. Daar moest je zelf achter zien te komen. Over seks werd bij ons thuis überhaupt niet gesproken. Dat was taboe. En de tv ging uit als er bloot te zien was. Het woord gender bestond toen helemaal nog niet. Ja, das war einmal.
Ik ben eens wat dieper in de stof gedoken. Na enig leeswerk begreep ik dat je je gender als een soort drietrapsraket kunt opvatten. Met wat er in de broek zit – het geslacht – als de startraket. Gevolgd door de genderidentiteit – wat je denkt dat je bent c.q. voelt wie je bent – én met als klap op de vuurpijl je genderexpressie – hoe je eruit wilt zien c.q. hoe je jezelf naar buiten presenteert.
Maar volgens Rutgers, het kenniscentrum voor alles rond seksualiteit, is dit een te eenvoudige weergave van de werkelijkheid: ‘Ieder denkt dat hij weet wat gender is, maar toch blijkt het altijd toch net iets complexer. Het is niet binair. Niet of/of. Soms zelfs en/en. Een beetje van dit, een beetje van dat.’
Gender is, aldus Rutgers, een fluïde verschijnsel. Waar, naast geslacht, genderidentiteit, en genderexpressie, ook de romantische en seksuele aantrekking (of zijn het driften?) als aparte categorieën meetellen.
Je moet gender als een spectrum met vijf schuivende schalen zien. Een soort dashbord eigenlijk, waar je – mind you – zelf aan de knoppen zit. De kernboodschap van Rutgers is: iedereen kan van alles zijn. Niks staat vast. Ook niet in de tijd. Wat nu is, kan straks zomaar weer anders zijn.
Heel maakbaar vooral ook. Je gender als een doe-het-zelfbouwpakket.
Gender heeft – aldus Rutgers – verrassend weinig tot niets met biologie van doen, want het is vooral een sociale constructie. Het zijn de opvoeding, maatschappelijke en culturele context die bepalen wie je uiteindelijk bent. Of om het in de woorden van Simone de Beauvoir te zeggen: ‘Je wordt niet als vrouw geboren, maar wordt tot vrouw gemaakt.’
Maar dit blijkt niet het echte ‘eerlijke’ verhaal te zijn. Want als je dieper de Rutgers-rapporten induikt wordt helder dat het kenniscentrum een radicaal sociaal-maatschappelijke positie ambieert. Gender wordt als een vehikel gezien om de ‘ongezonde, rigide en schadelijke gendernormen en machtsmisbruik’ aan de kaak te stellen én aan te pakken. En zo belanden we ongezien van de seksualiteit in het ‘social justice’-activisme. Hoe woke wil je het hebben?
Terug naar de baseline. Ten eerste: hoe je het ook wendt of keert, biologie is niet weg te poetsen uit je gender. Als je dat toch doet, heb je nooit wat van de evolutie gesnapt. Ten tweede: het spectrummodel oogt aantrekkelijk, maar is te vloeibaar. Het is in de kern grenzeloos. En dat baart me grote zorgen.
Want een beetje lukraak in je eigen ik gaan lopen grasduinen onder de noemer van ‘welkom bij de ontdekkingstocht naar jouw identiteit’ is bepaald niet zonder risico.
En als je niet weet wie of wat je bent, gaat het vanzelf hard schuren in de kop. Geen wonder dat zoveel jongeren de weg (in zichzelf) kwijtraken én dat de jeugd-ggz volloopt.
Dus dat spectrummodel van Rutgers kan wat mij betreft zo naar de intellectuele schroothoop.
Meer van Dolf Algra
L.E. Woudenberg Hamstra
Huisarts
Allereerst respect voor uw interesse en beginnend onderzoek in het begrip 'gender' meneer Algra! Toch een onderwerp dat bij veel 'boomers' onbekend maakt onbemind oproept. Ik schaar me als jonge dokter achter de jonge arts uit Groningen en meneer Te...rstappen. De conclusie die u trekt, dat door het te vloeibare spectummodel van Rutgers er meer gebruik gemaakt wordt van de GGZ, is mijn inziens volledig incorrect. Loopt de GGZ niet juist vol doordat de hokjes zo zwart wit zijn? Gaat het niet nog harder schuren als je in je kop weet wie je bent, maar dat dat niet in de maatschappij past?
Laten we als cis-man of vrouw (ter lering: dat je geboortegeslacht overeenkomt met je genderidentiteit) vooral luisteren naar de mensen die hun gender anders dan dit ervaren. Zij weten immers hoe het voor hen is. Ga in gesprek, lees, informeer jezelf. Daarna pas een mening vormen. Een aantal voorbeelden:
https://www.volkskrant.nl/mensen/zij-zijn-als-jong-queer-non-binair-ouderpaar-erg-gelukkig-en-het-is-nodig-dat-te-vertellen~bb682fc4/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
https://www.trouw.nl/leven/schrijver-helena-hoogenkamp-ik-wil-mijn-eigen-borsten-of-geen-borsten~b22f3fa7/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F
https://www.human.nl/brainwash/kijk/overzicht/brainwash-talks/2020/19-april.html
G. Roorda
tropenarts huisarts, Delft
Mevrouw Woudenberg,
U houdt er duidelijk van om de wereld, of in ieder geval mensen, in te delen in hokjes. In plaats van gewoon op het schrijven van uw collega Algra te reageren, beschrijft u (enigszins denigrerend) zijn leeftijd (u noemt hem boo...mer), zijn geslacht en zijn veronderstelde 'gender'.
Het vergt enige moed om mensen met andere opinie als volwaardig gesprekspartner te accepteren in plaats van ze weg te zetten in allerlei hokjes en ze op een belerend toontje toe te spreken. Toch zou dit de discussie ten goede komen.
U heeft mijns inziens wel gelijk dat de GGZ volloopt doordat uw 'hokjes' te zwart-wit zijn. In werkelijkheid bestaan er slechts twee hokjes die álle ruimte bieden: ze bieden elk plek aan de helft van de mensheid, inclusief al hun eigenaardigheden, unieke persoonlijkheden, kleuren, gevoelens en gewoontes.
Juist als we voor elk van deze attributen een apart hokje gaan construeren wordt het benauwd en belanden mensen totaal onzeker bij de GGZ...
F.J. Leijten
Huisarts
Volgens mij beschrijft de heer Algra vooral zichzelf zo, collega Roorda. Het punt dat collega van Woudenberg Hamstra maakt, is juist een uitnodiging tot het outside of the box - denken en vooral hierover met elkaar het gesprek aan te gaan. Waarvoor h...ulde!
Y. de Kok
psychiater, Den Haag
Collega Algra, alle begrip dat u het spoor bijster raakt bij al die regenboogletters. Er zit ook iets tegenstrijdigs in om enerzijds te begrijpen dat sekserol en seksuele voorkeur fluïde en variabel kunnen zijn en daar aandacht voor te vragen, maar... om tegelijk, voor elke denkbare variatie een letter te bedenken en dus juist meer categorieën te construeren. Het heeft voor mij ook even geduurd voor ik alle letters kon ontcijferen. Opmerkelijk overigens dat geen van de letters naar heteroseksualiteit verwijst.
De mooiste term, die ik ooit in België heb horen gebruiken was “ vrouwen die voor de vrouwen zijn” of “ mannen die voor de mannen zijn.”
A.F. Algra
commentator, opiniemaker zorg en sociale zekerheid, Rotterdam
Dat ik met deze blog niet iedereen gelukkig zou maken, was mij bij voorbaat helder, gezien het sterk gepolariseerde karakter van het huidige gender debat.
Het was te verwachten dat ik op gevoelige tenen zou gaan staan. @ de jonge arts @ Terstapp...en . Dat ik daarbij aangesproken wou worden op mijn eigen stereo typering boomer, m, witte uitvoering was een inkoppertje. Dank daarvoor.
Ik heb serieus getwijfeld of ik me wel in deze discussie moest mengen. Maar toen ik las dat Rutgers haar genderkoek concept landelijk uitrolt over alle basisscholen was ik over de streep. Ik verwijs naar de Week van de Lentekriebels. Een beetje tegengas leek mij noodzakelijk. Ook in Medisch Contact. @ Spoor
De NRC gender special van vorige week had ik al tot mij genomen en vond het erg informatief. Aanrader. Maar ook droefmakend, want het laat tegelijkertijd fraai zien hoe beknellend de discussie eigenlijk gevoerd wordt.
Om een mogelijk misverstand - @ de jonge arts- meteen maar even uit de wereld te helpen: ik ben in het geheel niet binair ingesteld. Dat is een aanname van uw kant.
Wat dat betreft even een tipje van de sluier. Als boomer sprekend. Ik heb de vrouwen , homo en mannen emancipatie vanaf de jaren zeventig -tachtig niet alleen meegemaakt, maar was daar zelf integraal onderdeel van. Veel vrienden en vriendinnen kwamen toen uit de kast. Het heeft ons veel goed gebracht. Curieus zou u wellicht denken.
En dat er lady boyz in Thailand wonen heb ik op mijn verre reizen zelf ontdekt. Maar die waren ook dichtbij huis te bewonderen in het Flikkentheater en de Supertamp band in de begin jaren tachtig in Groningen, waar ik studeerde. Dat waren goeie kennissen van me.
Waar ik grote moeite mee heb is het sterk gesloten, absolute, maar ook politiek ingekleurde karakter van de huidige identiteits en gender ideologie.
Die lijkt op hol geslagen te zijn als ik lees dat eigenlijk iedereen in de kern androgyn zou zijn, en/of dat het gender idee an sich een witte koloniale uitvinding is.
En dat alles baart me grote zorgen. Want voor je het weet - ik herhaal mezelf - blijk je tijdens 'die ontdekkingstocht naar je eigen identiteit ' geheel vast te lopen in het doolhof in je hoofd.
Ik denk dat Emile Keuter @ mij erg goed heeft aangevoeld.
Tot zover even voor dit moment.
J. Spoor
Arts, Rotterdam
Ik verbaas me wederom (in positieve zin) dat dit soort nuchter en rationeel gedachtegoed ergens nog geuit mag worden zonder gecensureerd te worden. Chapeau Medisch Contact! Gender is mijn inziens vaak een stok in de hand van de door Foucault en conso...rten geïnspireerde postmodernen die in elke duidelijke categorie en kader en elke vorm van maatschappelijke ongelijkheid een vorm van onderdrukking zien. (De werkelijke disorders of sexdevelopment natuurlijk daargelaten). Dit is een ideologische reductie die totaal geen recht doet aan de realiteit natuurlijk. Als je er niet in mee wil gaan wordt je snel zelf als onderdrukker gelabeld, pas maar op Collega Algra.
[Reactie gewijzigd door op 25-11-2021 10:03]
A.L.E. Terstappen
Aios
Jonge arts uit Groningen, dank voor je mooie reactie en helemaal mee eens.
Beste heer Algra, als u biologie als startpunt wilt nemen dan zou u weten dat er niet alleen XX of XY personen bestaan, maar diverse variaties van X’en en Y combinaties, w...aarbij danwel die X danwel die Y tot expressie komt in het fenotype. Dat alleen al toont aan dat de tot voor kort gehanteerde binaire indeling (man/vrouw) geen recht doet aan de natuur.
Als medicus zou u dus moeten begrijpen dat twee van de door u genoemde drie trappen, op medische gronden prima te verklaren valt (trap 1 geslacht, trap 2 gender identiteit). Hierbij moet opgemerkt worden dat er nog veel onduidelijk is over waaròm mensen zich identificeren met een bepaald gender. En zijn de biologische (medische) verklaringen hiervoor nog niet sluitend.
En trap 3 gender expressie: tsja.. dat lijkt me niet echt iets om je over op te winden toch?
Zoals gezegd is gender een sociaal construct, in veel andere culturen zijn er meerdere genders dan alleen de binaire die we in de westerse wereld kennen.
Pak voor meer info de wetenschapsbijlage van NRC weekend 13-14 nov er eens bij, dan ziet u dat u inderdaad niet echt aangesloten bent op de actualiteiten. Maar een mens is nooit te oud om bij te leren toch? ;-)
G. Roorda
tropenarts huisarts, Delft
Wat leuk, vers uit de coschappen!
Nee medische specialismen zijn niet binair... Maar t is niet een hele zinnige vergelijking voor geslacht.
De 'dichotomie man/vrouw' doet noch recht noch onrecht aan 'onze veelzijdigheid', ze heeft er niets mee ...te maken.
En genetische afwijkingen zijn geen argument om te beweren dat er meerdere 'genders' bestaan. Net zo min wordt het feit dat mensen twee ogen hebben bestreden door het feit dat er zoiets als cyclopia bestaat..
E.J.W. Keuter
neuroloog, Fluitenberg
Het dilemma is dat niet iedere geest sterk genoeg is en genoeg geluk heeft om op het moment dat dat actueel is een (gender) identiteit aan te nemen als er geen sjabloon is. Die mensen horen er ook bij. Hoe interessant ook het artikel in nrc en hoe be...langrijk ook de emancipatie van mensen die leven zoals ze willen leven. Ik vind de reacties nogal fel terwijl je deze ontwikkeling juist genuanceerd moet bekijken. Toegegeven, het is een cynisch stukje, maar het woord risico vind ik juist gebruikt.
A.L.E. Terstappen
Aios
Beste heer Keuter,
Ik begrijp niet helemaal wat u probeert te zeggen, kunt u het nader uitleggen?
E.J.W. Keuter
neuroloog, Fluitenberg
Ik bedoel dat collega Algra in zijn werk volgens mij veel te maken heeft gehad met patiënten die meer baat hadden bij duidelijke kaders dan bij de risico's van schier oneindige keuzemogelijkheden. Het zijn sterke schouders die de weelde kunnen dragen.... Dat vind ik een inzicht dat je krijgt als je heel veel patiënten hebt begeleid. Niet iedereen leest de nrc. Overigens geniet ik van beide kanten hoor. Ook van jullie enthousiasme. Emile
A.L.E. Terstappen
Aios
Beste heer Keuter,
Dank voor uw toelichting. Maar een “schier oneindige keuzemogelijkheid” die risico’s met zich mee brengen? Dat zou ik het niet willen noemen. Het gaat namelijk niet om een bepaalde keuze maken.
Sta me toe een analogie te gebruiken....
Ik denk dat we allemaal als geneeskundestudent onszelf ooit hebben gepoogd in te delen in een van de groepen waaruit de medische wereld scheen te bestaan “de snijders” of “de beschouwers”. Sommigen van ons vonden zichzelf een typische “snijder”, anderen vonden zichzelf meer een “beschouwer”. Na de eerste coschappen Interne en Heelkunde klopte deze dichotomie nog steeds. Daarna neurologie: vooral beschouwend. Gynaecologie: meer snijdend. Huisartsgeneeskunde: vooral beschouwend, maar ook veel “snij”ingrepen. En daarna begint deze indeling te knellen want: KNO, dermatologie, oogheelkunde: allen een perfecte combi van beschouwen en snijden.
Vervolgens maak je kennis met de vakgebieden die geheel buiten deze dichotomie vallen: microbiologie, forensische geneeskunde, radiologie, verzekeringsgeneeskunde, pathologie, enz. Allen vallen buiten wat we bestempelen als typisch “beschouwend” of “snijdend”.
En dan realiseer je je dat het te simplistisch is om de medische vakgebieden te willen opdelen in “snijdend” of “beschouwend”. Dit doet geen recht aan de veelzijdigheid van de vakgebieden en daarom heb je nieuwe termen nodig.
Zo is het ook met gender. De dichotomie man/vrouw doet geen recht aan onze veelzijdigheid. Dat er nieuwe termen komen is een gevolg hiervan, niet een oorzaak.
[Reactie gewijzigd door op 24-11-2021 22:31]
Jonge arts, Groningen
Ik heb uw blog met veel ontsteltenis gelezen. Misschien zou u zich eens kunnen afvragen hoe het komt dat al die ' jongeren [die] de weg (in zichzelf) kwijtraken' zo'n wissel trekken op de jeugd-GGZ. Het is inderdaad een feit dat jongeren die zich ni...et thuis voelen in het binaire gendersysteem een groot beroep doen op psychische zorg. Maar heeft u zich wel eens afgevraagd waarom het zo slecht met deze jongeren gaat? Zou het er iets mee te maken kunnen hebben dat ze zich niet gezien en geaccepteerd voelen door oudere, heteroseksuele, cisgender mannen die hun gendernormen opleggen aan de rest van de samenleving, omdat ze andere constructen maar 'te vloeibaar en te grenzeloos' vinden? Als ik zou worstelen met mijn identiteit zou ik het - zacht uitgedrukt - zeer onprettig vinden om door de gevestigde garde te worden afgeschilderd als iemand die een beetje lukraak in het eigen ik loopt te grasduinen.
G. Roorda
tropenarts huisarts, Delft
Hihi, als je 'cisgender' zegt ben je sowieso af!
Maar het idee dat jongeren zo enorm graag gezien en geaccepteerd willen worden door die mannen, die 'jonge arts' indeelt naar leeftijd en seksuele voorkeur, vind ik wel interessant.
Het feit dat he...t zo slecht met die jongeren gaat is denk ik overigens in dit verhaal eerder de kip dan het ei..
E.J.W. Keuter
neuroloog, Fluitenberg
Prachtig. Ik verslond vroeger Peter van Stratens vader en zoon. Dit lijkt daar op. Onder welke steen heeft die oude man gelegen? Maar pas op. Gooi oude wijsheden niet zomaar overboord. In ons vak zijn er altijd dilemma's.