Frans laat zich niet wegsturen

Klaas was twintig kilo afgevallen en zijn hoest liet hem maar niet los. Op het straatdokterspreekuur zag ik het grauwe en uitgemergelde gezicht van iemand met een jarenlange alcoholverslaving. Hij wist niet hoelang hij al leefde in het grijze circuit, zonder adres, met als slaapplaats een opslag bij een kroeg. Wie geen adres heeft, heeft sinds 2015 ook geen zorgverzekering meer. Klaas ook niet. Hij was ziek en had dringend zorg nodig.

We besloten hem op te nemen op de verpleegbedden en in te sturen voor bloedonderzoek. We wilden hem laten aansterken, maar vanwege het hoesten en het gewichtsverlies hadden we toch echt eerst een longfoto nodig. De volgende dag zette Frans hem in zijn auto en reed naar het ziekenhuis.

Frans is een van de verpleegkundige helden van onze verpleegafdeling. Hij is de steun en toeverlaat voor daklozen en hun dokters en gaat elke poli in de regio af. Een dakloze insturen naar een ziekenhuis vraagt wat voorbereiding. Eerst wordt er alles aan gedaan om hem schoon, op tijd en liefst nuchter bij de tweede lijn te presenteren. In de auto babbelt Frans de reguliere zorgmijdingsgevoelens weg. Hij is hier een held in. Maar in de spreekkamer houdt hij juist weer zijn mond, zodat de zieke dakloze zelf uit de verf komt. Alleen tussendoor geeft hij wat handige tips aan de specialist om de zieke te kunnen benaderen. Frans is kortom een kei.

Op de röntgenafdeling waar Frans al jaren komt, merkten ze meteen op dat Klaas niet verzekerd was. Het regelen van een adres en weer opstarten van een verzekering bij iemand zonder identiteitsbewijs kost tijd. Tijd die we niet hadden gelet op de symptomen. Maar ze weigerden een foto te maken. Ook al had ik duidelijk op de envelop en verwijsbrief geschreven dat het Meldpunt onverzekerden zorg gebruikt kon worden voor de afhandeling van de declaratie.

Het was toch een succesvolle strijd geweest van de straatdoktersgroep om dat georganiseerd te krijgen? De minister had in maart 2017 toch niet voor niets een regeling laten ingaan waardoor onverzekerde Nederlanders zonder adres zorg kunnen krijgen, terwijl zorgverleners de kosten daarvoor kunnen terugvragen? De regeling was toch tot stand gekomen als een samenwerking tussen partijen, waardoor er niet alleen nu betaald werd, maar ook hulp en mogelijk een verzekering kon worden ingezet? Als dit al klopte, de werkelijkheid trok zich er duidelijk bar weinig van aan.

Veel hulpverleners kennen de regeling voor Nederlandse onverzekerden niet. Anderen kennen de regeling wel, maar vinden deze lastig uit te voeren. Ook zijn er instanties die slechte ervaringen hebben met de uitvoering via het CAK.

Van de 891 Rotterdamse meldingen bij het Meldpunt onverzekerden zorg sinds maart 2017 zijn uiteindelijk maar 266 mensen verzekerd geraakt. Onduidelijk is hoeveel duizenden mensen zorg is geweigerd.

Frans en Klaas stuitten op onwetendheid bij de röntgenafdeling. Gelukkig krijg je Frans niet snel van zijn stuk: hij liet zich gewoon niet wegsturen. Ze kenden toch de straatdokter en de nieuwe regelgeving? Ook Klaas bleef rondhoesten bij de balie. Uiteindelijk werd de foto toch gemaakt. Plots brak er paniek uit. De foto liet duidelijke aanwijzingen zien voor open tuberculose. Klaas moest geïsoleerd worden verpleegd, nu meteen. Jammer van dat lange rondhangen in het ziekenhuis…

De Nederlandse straatdokters hebben nu een brandbrief aan het ministerie van Volksgezondheid aangeboden met acht verschillende ingrijpende casussen. In de brief vragen ze om een heroverweging van de regeling voor onverzekerden.

Klaas had onze verpleegkundige Frans bij zich. Frans die meer te doen heeft dan wachten op de bureaucratie. Frans die als geen ander weet wat voor spooklongen daklozen kunnen hebben. In de brief stellen de straatdokters voor om op korte termijn in elke stad een zorgmarinier aan te stellen, die het geregel en de nodige toestemming wel voor elkaar kan krijgen.

Klaas is herstellend. Dat is goed voor Klaas en voor de samenleving. De regelgeving voor onverzekerden heeft ook op korte termijn herstel nodig. Zodat onverzekerden straks weer zorgeloos, maar niet zorgloos kunnen zijn.