Blogs & columns
Blog

Fiere Margriet

Plaats een reactie
Wikimedia
Wikimedia

We wandelen door de goede stad Leuven. Parel van Vlaanderen, vol verhalen uit het verleden. ‘Kijk’, zegt mijn metgezel. ‘Daar heb je het beeld van Fiere Margriet. Dat moet je eens van dichtbij bekijken.’ Mijn metgezel is een pater Augustijn. Hij kent Leuven goed en vertelt graag verhalen uit het luisterrijke verleden van de stad.

Op de terrassen langs de Dijle zie ik een beeld. Een liggende vrouwengestalte, geheel naakt, ongeschonden. Een serene blik op het gelaat. Voorbijgangers kijken op haar neer. Wat heeft dat te beduiden?

De pater begint te vertellen. ‘Het is een sculptuur van Willy Meijsmans. Het heet Fiere Margriet. Gebaseerd op een legende. Je weet, een legende, daar zit altijd een kern van waarheid in’, lacht hij. ‘Vertel maar op’, zeg ik. En de pater steekt van wal.

‘Het verhaal gaat over Amandus, uitbater van de Sint Joris-herberg in de Muntstraat alhier. Op een dag besluit hij om zijn bezittingen te verkopen en in te treden in het klooster. In de herberg werkt ook Margaretha, een familielid. Zij staat bekend om haar voortreffelijke en zelfbewuste gedrag, vandaar haar bijnaam Fiere Margriet.

Vlak voor sluitingstijd krijgt de herberg pelgrims over de vloer die om eten en overnachting vragen. Amandus stuurt Margriet eropuit om wijn te halen, omdat hij niet veel meer in huis heeft. Maar de pelgrims blijken een vermomde roversbende. Margriet is net de deur uit als de bende Amandus berooft en hem, zijn vrouw en zijn hele familie uitmoordt. Als Margriet terugkomt nemen de moordenaars haar mee buiten de stad, waar zij haar collectief verkrachten, vermoorden en in de Dijle werpen. En dan gebeurt het wonder. Haar lichaam zinkt niet. De vissen dragen het lichaam, zodat het boven water blijft. Tegen de stroom in en omgeven door een wonderbaarlijk lichtschijnsel drijft het lichaam terug naar de stad. Hendrik, de hertog van Brabant, ziet het met eigen ogen. Door de vondst van het lichaam komt de waarheid aan het licht. De bende wordt opgespoord en in het gevang geworpen. In Leuven wordt Fiere Margriet nog altijd als een heilige vereerd.’

Ik kijk nu met andere ogen naar het liggend naakt van Fiere Margriet op de Dijle-terrassen. Een monument voor een trotse vrouw die op gruwelijke wijze aan haar einde kwam. Een groepsverkrachting. Zij is een vrouw uit een eindeloze rij van vrouwen, vanaf de oudheid tot in het huidige MeToo-tijdperk, die door mannen misbruikt zijn. Voor deze ene vrouw is dit liggende beeld een monument. Ze ligt daar, ogenschijnlijk ongeschonden, met een fiere en tegelijk afwezige gelaatsuitdrukking. De rechterarm ligt langs het lichaam. De linkerhand beroert haar haar.

In het cafeetje De Fiere Margriet, iets verderop gelegen achter de Sint Pieterskerk, kun je, behalve het in Leuven gebrouwen Stella Artois, allerlei soorten Belgisch bier proeven. We filosoferen nog wat na. ‘We zouden eigenlijk een monument moeten oprichten voor al die vrouwen-slachtoffers’, zeg ik. ‘Voorbeelden genoeg’, zegt mijn metgezel. ‘Denk eens aan de heiligen Agnes, Lucia en Barbara, en honderden andere martelaressen uit de tijd van de christenvervolgingen. En al die vrouwen uit de recente geschiedenis die zo beestachtig zijn misbruikt.’ De slachtoffers van IS. De moordpartijen in Ruanda-Burundi uit de jaren negentig van de vorige eeuw. De zich voortslepende strijd in het oosten van Congo. Geen breaking news. Een continue barre werkelijkheid die we dreigen te vergeten. Een immens sociaalgeneeskundig probleem. Zo'n monument lost natuurlijk niks op. Maar het herinnert ons wel voortdurend aan deze barbaarse realiteit. In elk Frans dorp, hoe klein ook, staat een oorlogsmonument voor de mannen die in de wereldoorlogen zijn omgekomen. Vaak liggen daar nog verse bloemen bij. Opdat gij niet vergeet … en terecht. Waarom niet één groot monument voor de martelaressen van alle tijden? Opdat wij niet vergeten. Rolbevestigend, zegt u? Misschien wel. Want wat gebeurd is kunnen we niet ongedaan maken.

  • André Weel

    André Weel is bedrijfsarts-niet-praktiserend en epidemioloog; werkzaam als curator bij het Trefpunt Medische Geschiedenis Nederland op Urk.'  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.