Blogs & columns
Blog

Eerst Ireen Wüst zien en dan sterven

9 reacties

Mijn eerdere blog ‘Mentaal terminaal’, over Mirjam en haar op handen zijnde euthanasie, eindigde met haar drie laatste wensen. De tijd was te krap geworden om alles nog te realiseren, dus het bergbeekje en de ijsbeer hebben we moeten laten vallen. Maar verreweg haar grootste wens was Ireen Wüst, eigenlijk ook een soort ijsbeer, te ontmoeten. Het is gelukt contact te leggen en de ontmoeting heeft afgelopen maandag plaatsgevonden.

Dat Mirjam Ireen persoonlijk kon ontmoeten heeft enorm veel voor haar betekend. ‘Waanzinnig supertof’, in haar eigen woorden. Ireen is al vijftien jaar haar grote idool. Het was hartverwarmend, zo persoonlijk en betrokken Ireen was en alle tijd nam. ‘Ireen, enorm bedankt!’

Nu de dag van haar euthanasie zo dichtbij komt neemt de moeite die ik ermee heb ook toe. Eerst wilde ik schrijven: ‘twijfel’, maar dat is het niet. Mirjam is er zelf rustig over, en blij dat ze nu eindelijk toestemming heeft om euthanasie te krijgen. Hoe erg lijd je, als je blij bent dat je dood mag. Maar dat ze met haar leven moet betalen om haar lijden te beëindigen blijft moeilijk te verteren. Ik was niet eerder zo nauw betrokken bij een euthanasie en zeker niet van zo’n jong iemand. Ik moest denken aan een oud gedicht van Willem Kloos: Ik ween om bloemen in de knop gebroken.

Dat ik geen twijfel heb klopt niet helemáál. Ik heb geen twijfel meer vanuit het aardse perspectief. Vanuit dat standpunt sta ik er volledig achter dat we mensen op hun verzoek uit ondraaglijk en uitzichtloos lijden verlossen, ook als het psychische aandoeningen betreft. Nee, mijn twijfel ligt op het spirituele vlak.

Ooit deed ik een boeddhistische meditatiecursus. Toen we theedronken kwam er een vlieg in de hete thee terecht. Het diertje kon daarna niet meer vliegen, maar toen ik het uit zijn lijden wilde verlossen werd ik tegengehouden. Ik kon immers niet weten of de geest van het dier niet zou incarneren in een nog veel erger lot. Dat kon ik inderdaad niet weten, maar toch voelde het niet goed het dier te laten lijden. Wat is het goede om te doen bij zoveel onzekerheid? Ik vind enig houvast bij ‘Ieder zij voor zijn eigen besef ten volle overtuigd’ (Rom. 14:5), maar dat ‘ten volle’ haalt het weer een beetje onderuit. Ik weet niet of er een spirituele werkelijkheid is na de dood, dus laat staan dat ik weet wat het betekent euthanasie te krijgen of te geven. In onze cultuur, en zeker in het strenggelovige milieu waarin ik opgroeide, werd een eind aan je leven maken als verkeerd gezien. Het opzijschuiven van die normen waarmee je bent opgegroeid is beangstigend. Maar ware moraliteit komt niet voort uit angst, maar is enthousiasme voor het goede. Beter enthousiast dingen doen die later fout blijken dan uit angst dingen doen of laten, ook al blijken die later toch juist.  

Ik heb van dichtbij meegemaakt hoe behandeling om lijden te verlichten faalde. Toen duidelijk werd dat alleen de dood een eind aan haar lijden kon maken heeft Mirjam die stap willen en durven zetten. Ik heb lang gedacht dat je iemand daarin niet zou moeten steunen. Dat je iemand hierin aan zijn existentiële eenzaamheid zou moeten overlaten. Daarin ben ik van mening veranderd. Ik vind het liefdevol dat we in Nederland mensen níet alleen aan dat lot overlaten. Dat ik betrokken mag zijn bij Mirjam en haar euthanasie zie ik als een voorrecht, hoe aangrijpend het ook is. Dat aan het eind van de nachtmerrie die haar leven is geweest nog een droom uitkwam, was ontroerend mooi. Ireen Wüst verloor in 2019 haar hartsvriendin Paulien van Deutekom. Toen Ireen en Mirjam afscheid van elkaar namen zei Ireen: ‘Als je Paulien ziet, doe haar de groeten.’ ‘Dat zal ik doen’, zei Mirjam.

Mirjam heeft dit blog gelezen en vindt het fijn dat er aandacht is voor euthanasie bij ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden.

Eind deze week verschijnt een artikel over haar in Trouw.

De wachttijd bij het Expertisecentrum Euthanasie voor mensen met een psychische aandoening is onaanvaardbaar lang, meer dan een jaar. Ze zoeken dringend psychiaters, die een dag of meer willen helpen.

Denk je aan zelfmoord en wil je nu contact? Bel of chat anoniem met 0800-0113 of 113.nl. Ze zijn 24/7 open

  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Tilly Söder

    gepensioneerd medisch maatschappelijk werker,

    Bij het lezen van de blog van Menno Oosterhoff in Medisch Contact van 17 september jl. en posts op LinkedIn en Facebook over Mirjam word ik heen en weer geslingerd tussen het willen lezen en ongemak over het delen van intieme momenten en uitspraken ...van patiënten/naasten in een afscheidssituatie.
    Het doet me denken aan de posts van Sander Hosson – de longarts die schrijft over afscheid van mensen met longaandoening in hun laatste levensfase – bij de lezing waarvan me hetzelfde ongemak bekruipt. Het is goed en belangrijk dat er een lans wordt gebroken voor het mogelijk maken van een goed afscheid in een terminale fase en van euthanasie voor mensen met uitzichtloos ondraaglijk lijden door psychiatrische problemen.
    Het delen op sociale media van uitspraken en emoties van patiënten of hun naasten, alsmede de manier waarop de eigen rol van de hulpverlener daar soms bij in de schijnwerpers wordt gezet roept steeds meer ongemak bij me op.
    De reacties van collega-hulpverleners, variërend van ‘mooi’, ‘ontroerend’, ‘weer zo mooi verwoord’ of ‘zo hoort het’ tot allerlei emoticons bij dergelijke posts versterken dit gevoel en maken dat ik reageer.
    Wat patiënten en naasten zelf aan persoonlijks en ervaringen willen delen is aan hen, laten wij als hulpverleners dat ook aan hen laten.

  • menno oosterhoff

    psychiater, Thesinge

    Beste Kees.
    Dank voor je aardige reactie. Je hebt gelijk. In de psychiatrie wordt heel erg vermeden vast te stellen dat we aan het eind van onze therapeutische mogelijkheden zijn. Professionals ervaren het soms zelfs als aanvallend als je die mogeli...jkheid suggereert.
    Dat je mijn huisarts was is inmiddels meer dan 47 ! jaar geleden. We worden oud.

  • Kees Lugtmeier

    Je vroegere huisarts, Harlingen

    Dag Menno,
    Fijn artikel!
    Verschillende psychiatrische patiënten, die na jaren in feite uitbehandeld lijken ben ik regelmatig tegengekomen. Veel psychiaters lijken niet te durven erkennen, dat iemand is uitbehandeld. Ook veel patiënten durven met hu...n psychiater niet over hun doodswens te spreken uit angst gedwongen te worden opgenomen. Mede daardoor moeten nogal wat zieken onnodig blijven lijden tot hun veel te late dood.
    Het is natuurlijk ook niet gemakkelijk iemand, die fysiek gezond is uitbehandeld te noemen. Er zou al veel zijn gewonnen als dokters veel meer hun best zouden doen een doodswens bespreekbaar te maken, want daar mankeert nog veel aan.
    Ik heb redelijk veel ervaring opgedaan met levensbeëindiging bij somatisch lijden. Mijn criterium is altijd geweest, dat ik dit pas wilde doen, als ik voor mezelf de zekerheid had dat dit het beste was, dat ik nog te bieden had. Vanaf ongeveer 1980 heb ik dit altijd gemeld en nooit problemen met justitie gehad.
    Het ga je goed.

    Kees Lugtmeier

  • Menno Oosterhoff

    Psychiater, Thesinge

    Beste Els.
    Graag reageer ik op je reactie, waarin je drie punten noemt. Allereerst dat ik de dood zou propageren als oplossing van ernstig psychisch lijden. Ik vind dat een weergave die geen recht doet aan de nuances, die ik probeer aan te brengen b...ij mijn opvatting, dat ik erachter kan staan als mensen die ondraaglijk en uitzichtloos lijden euthanasie kunnen krijgen als ze daarom vragen, ook als het psychische aandoeningen betreft.
    Verder noem je dat ik met geen woord over haar familie rep. Dat klopt, maar dat betekent beslist niet, dat ik geen oog heb voor de tragedie die het voor hen is. In andere blogs heb ik daar volgens mij vaak genoeg blijk van gegeven. Het was niet het onderwerp van dit blog. Maar ik weet, dat rouw voor nabestaanden heel ingewikkeld is. Bij suicide mogelijk nog meer dan bij euthanasie, voor zover je in deze zaken ueberhaupt van meer of minder kunt spreken. Ik weet, dat de familie in het euthanasietraject wel is meegenomen en dat er ook nazorg zal zijn.
    Als laatste geef je aan het woord zelfmoord beschuldigend te vinden. Ik kan daar wel in meegaan, maar ik volg hierin de terminologie die de hulpdienst 113 gebruikt. Ik weet niet precies wat hun motivatie is om dat woord te gebruiken. Misschien omdat er in het dagelijks spraakgebruik zo over wordt gesproken.

    Ik ben wel geschrokken van je reactie. Vooral van het woord propageren. Maar het spijt me ook, dat ik het kennelijk zo heb verwoordt dat jij er moeite mee hebt.

  • Els van Veen

    huisarts, Dalfsen

    Ik reageer nu pas omdat ik begrepen heb dat Mirjam gisteren is overleden.
    Ik heb er moeite mee dat u de dood als oplossing voor ernstig psychisch lijden propageert. Verder heb ik er moeite mee dat u met geen woord rept over de nabestaanden. Uit het ...artikel in Trouw maak ik op dat Mirjam ouders heeft en een zusje. Tenslotte heb ik moeite met het woord 'zelfmoord' onderaan uw blog. Zelfmoord houdt een waarde-oordeel in, zelf-doding of suïcide is neutraler. Ik ben zelf nabestaande na suïcide en weet hoe gecompliceerd rouw na zelfdoding is. Ik wens de nabestaanden alle kracht en sterkte toe om het verlies van hun dochter en zus te dragen. Ik hoop dat zij ook liefdevol ondersteund worden in dit grote verlies. Als boekentip heb ik het boek 'loden last' van Bram Hulzebos en Bram Bakker, dat gaat over de gecompliceerde rouw die er is na suïcide.

  • menno oosterhoff

    psychiater, Thesinge

    Dank voor jullie reactie. Even voor de duidelijkheid. Ik ben niet degene die de euthanasie verleent. Maar ik ben er wel nauw bij betrokken en bij andere patiënten doe ik wel second opinions.
    @Albertine Ik ben het met je eens. Het moet niet makkelij...k worden.

  • Albertine Voncken

    Huisarts, Amsterdam

    Geachte collega, beste Menno,

    Euthanasie hoort te schuren. Ook al heb ik alleen bij somatisch lijden euthanasie gedaan, in bijna tien jaar huisarts-zijn acht keer, toch heb ik altijd de ervaring om geen zin te hebben, er tegenop te zien naarmate d...e datum nadert, soms een beetje rommelig te slapen. Mijn toets is dat als ik straks bij Petrus aan de hemelpoort sta dat ik me volmondig kan verantwoorden over de levens die ik heb beëindigd, maar omdat ik niet weet wat het hiernamaals is toets ik altijd het gevoel op de dag zelf: als ik naar huis fiets na de euthanasie moet ik het gevoel hebben om het beste gedaan te hebben voor deze persoon.

    Veel sterkte met de euthanasie.

  • Siep de Groot

    Huisarts, niet praktiserend, Eelderwolde

    Menno Oosterhoff twijfelt en heeft er zeker van alles aan gedaan om Mirjam te redden en te genezen.
    Vandaag was er een jonge vrouw op het tv-nieuws die twee jaar op de wachtlijst staat voor euthanasie en die was bepaald niet lovend over de psychiatr...ie.
    Zouden psychiaters niet te snel verwijzen naar de doodskliniek? Zouden psychiaters niet meer suïcides kunnen voorkomen? Het aantal psychiaters per hoofd van de bevolking is in Nederland het grootst in Europa. Dus het zou moeten kunnen.

    Siep de Groot, huisarts niet praktiserend en ervaringsdeskundige.

  • Ferry Böhm

    huisarts, Noordwijkerhout

    Een indrukwekkend en mooi verhaal over een beladen onderwerp. Dank.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.