Een heel stabiel genie…

De coronacrisis beperkt onze vrijheid van bewegen behoorlijk. Alles moet op afstand. Misschien wel tot het moment dat de meeste mensen gevaccineerd zijn. Of ten minste de risicogroepen. Wie ga je het eerst vaccineren? Ik voorzie een herhaling van de discussie van eind maart, toen de behoefte aan beademingsapparatuur de pan uitrees. Wie ga je wel, en wie ga je niet beademen? Vele ethische debatten volgden. En gek, de coronabedbezetting op de ic was amper gaan dalen of de discussies verstomden weer. Terwijl een soortgelijke noodsituatie op de ic zich opnieuw zal voordoen bij een nieuwe incidentiepiek. Bijvoorbeeld na een versoepeling van de maatregelen.

Terug naar het vaccin. Op maar liefst honderd plaatsen wordt er aan gewerkt. All over the world. Dat klinkt indrukwekkend, maar het is natuurlijk doodzonde, deze versnippering van inspanningen, deze ontsporing van de marktwerking, notabene in een tijd van globalisering. Het lijkt nu ieder land voor zich te worden. Arme landen zijn de dupe. 'America first!’ En denk maar niet dat Donald Trump voor die arme landen vaccins gaat maken. In februari, toen een kind kon zien dat er een pandemie aankwam, deed hij niets. Hij ontkende de ernst van de situatie. Hij hield het op een Chinees probleem. 'Onze gezondheidszorg is de beste!' En nu, een paar maanden later, is de VS topscorer als het op coronasterfte aankomt. Vrachtwagens met lijken staan gewoon in New York op straat.

Trump maakt de ene blunder na de andere in zijn pandemiebeleid. En dat terwijl het hem niet ontbreekt aan deskundig advies. Het Amerikaanse RIVM, het Institute for Health Metrics and Evaluation (IHME) is een paradijs voor epidemiologen. Het verzamelt en bewerkt de covid-19-cijfers, niet alleen van alle Amerikaanse staten, maar van alle landen. En het IHME doet meer dan het RIVM. Het geeft ook rekenmodellen van de verwachte mortaliteit bij voortzetting van de geldende maatregelen. Dat is letterlijk adembenemend. Kijk maar eens op www.healthdata.org. Er zijn nu 69 duizend mensen in de VS aan covid-19 overleden. In augustus kan de dodenteller op 135 duizend staan. Met een groot betrouwbaarheidsinterval van 95 procent (van 95 duizend tot 240 duizend). En juist nu moeten veel staten beslissen: moeten we doorgaan met de lockdown of kunnen we al versoepelen? Van die beslissing liggen de gouverneurs wakker. Zeker met het gehijg van Trump in hun nek.

Regeren is bij Trump niet vooruitzien, maar omkijken. Natrappen. De schuld op anderen schuiven: vooral op China, Europa en de WHO. Hij is druk bezig om zichzelf van alle blaam te zuiveren. Op de beschuldiging dat hij dom en impulsief is, betitelt hij zichzelf als a very stable genius. Twee journalisten van de Washington Post pikken die omschrijving onmiddellijk op en schrijven een schokkend boek met die titel.[1] Je weet niet wat je leest. Trump is soms gevaarlijk ongeïnformeerd, zeggen de auteurs. Men heeft hem verteld dat het virus heel slecht tegen schoonmaakmiddelen en UV-straling kan. Binnen een paar seconden legt het virus het loodje als je het met deze agentia confronteert. Dan moet dát dus de aanpak worden! 'Laten we het schoonmaakmiddel bij mensen gaan inspuiten!' roept Trump tijdens een briefing. Kleine bijkomstigheid: de gastheer gaat mét het agens te gronde. Een paar dagen later zegt Trump dat zijn suggestie sarcastisch was bedoeld. Dat zijn zo de vluchtwegen van dit stabiele genie.

Gek eigenlijk dat Trump alcohol niet heeft genoemd. Daar kan het coronavirus namelijk ook niet tegen. Alcohol inspuiten bij lijders aan covid-19 is minder erg dan bleekwater. Maar ook alcohol biedt geen oplossing. Vanaf een promillage van 5 schiet de lijder in een stevige roes. Die concentratie is veel te laag om circulerend coronavirus te doden. Daarvoor moet je promillage toch al gauw op 100 zitten. De patiënt is dan allang overleden.

Trump wil nu snel de lockdown opheffen. Hij zit zijn gouverneurs behoorlijk te pushen. De economie moet weer op gang komen! Die miljoenen verloren banen kunnen hem lelijk opbreken bij de presidentsverkiezingen. Wat is de prijs van deze versoepeling? Het IHME rekent hem dat precies voor. Niet in dollars maar in mensenlevens. Een lastige afweging. Want wat is een mensenleven nu eigenlijk waard?

(1) Een heel stabiel genie. Hoe Donald Trump Amerika op de proef stelt, van de journalisten Philip Rucker en Carol Leonnig. Penguin Group, 2020. ISBN 9781984877499.