De maand april, 75 jaar later

In onze familie ging altijd het stoere verhaal over mijn grootvader, die in april 1945, in een klein Drents dorpje, met het terugtrekken van de Duitse legers geheel tegen de afspraken in voor zijn raam ging staan. Hij werd beschoten door een waarschijnlijk bange Duitse soldaat die ook spannende dagen meemaakte.

Ter herinnering aan dit voorval keek ik als kleine jongen vaak naar de halfafgeschoten steen buiten bij het raam. Later vond ik het stoer dat iemand zijn lot zo opzocht. Nog later vroeg ik me af waarom. Ik realiseerde me dat ik er deze maand, april 2020, vaker aan denk, ook al is mijn grootvader al meer dan dertig jaar dood. Covid-19 brengt blijkbaar toch ook hele oude herinneringen naar boven.

Misschien werden de herinneringen wel opgeroepen door de recente toespraak van de Franse president Macron: ‘Nous sommes en guerre sanité’, waardoor ik me realiseerde dat wij als samenleving, en in mijn ziekenhuis, óók in een oorlog zijn, echter nu tegen een vijand die middels aerosolen op ons schiet. Een vijand die hopelijk straks ook enigszins terugtrekkende bewegingen maakt, maar thans nog niet in een gezamenlijke aftocht ons land verlaten heeft. Een vijand die mij straks poliklinisch bekend moet worden als hij met een witte vlag, een positieve sneltest, gemarkeerd op mijn poli of op mijn ok-programma verschijnt. Intussen blijven we ons wapenen met mondkapjes, met handen wassen en proberen afstand van onze patiënten te houden, en plegen we social distancing door de telefoon. Echter hoe langer dit nu duurt, hoe meer ik mijn gewone doktersleven met echte patiëntcontacten en het collegiale overleg mis. En dan te bedenken dat de Tweede Wereldoorlog van mijn opa vijf jaar duurde, en hij ook vast hele belangrijke persoonlijke zaken moest missen.

Mijn vrijheid nu, elke dag, bestaat uit het rijden naar mijn lege poligang en grotendeels verlaten ziekenhuis zonder avondklok. Ingepakt in mijn nieuwe uniform en voor veel patiënten onherkenbaar betreed ik mijn veranderde ziekenhuis. En niet voldaan rijd ik nu dagelijks weer terug naar huis. Gisteren vergaderden wij als groot ziekenhuis over hoe we onze zorg straks moeten gaan herstructureren. We komen daar nu nog niet goed uit. Kno-artsen komen in die nieuw te vormen vuurlinies meestal achteraan. En zo naderen we straks 4 en 5 mei, maar ook 11 mei en 20 mei, data die nu belangrijk zijn omdat er naast de bekende bevrijdingsherdenking, mogelijk weer andere nieuwe vrijheden komen. Ik las gisteren een blog die aan Amerikaans economisch onderzoek uit 1943 refereerde en mijns inziens nog steeds actueel inventariseerde hoe we ons na een dergelijke (medische) oorlog gaan herorganiseren. Eerst met een onzekerheidsfase, daar zitten we nu in lijkt me, gevolgd door een tweede fase waarin we ons realiseren waar wij en onze patiënten met de ervaren veranderingen behoefte aan hebben. Gaan we meer teleconsulting doen? Mij beviel de betere screening van de verwijsbrief met soms al vooraf overleg met de eerstelijnverwijzer. Een telefonisch uitgebreid en goed gesprek met de patiënt over de verwijzing als voorgesprek vond ik een openbaring! Kunnen we straks ons breed uitgedragen richtlijnbeleid op een verwijzing al toepassen? Wat is een niet-zinnige zorgverwijzing? Kortom, een fase meestal vol van nieuwe initiatieven maar soms later gevolgd door een klein dipje. We willen namelijk allemaal te snel het nieuwe werken implementeren en zijn te vol van nieuwe ideeën. En uiteindelijk komen we weer in een periode waarin alles wederom als ‘normaal’ verloopt. Ik hoop het.

Mijn grootvader doorliep waarschijnlijk die fasen al; hij bouwde zijn destijds door de Duitsers gevorderde fietsenfabriek met succes en met zijn nieuw opgedane ideeën uit. Nu pas begrijp ik zijn ‘melancholisch genieten’ beter als hij afwezig glimlachte, terwijl ik mijn nieuw gekregen fiets in het Drentse dorp tegen de gehavende vensterbank parkeerde.