De eierkoker

Nadat hij vier weken rustig op de afdeling had verbleven en aan alles had meegedaan, de arbeid, de sport, het luchten, en zich zo voorbeeldig had gedragen dat hij de benijdenswaardige taak van afdelingsreiniger had gekregen, viel hij een bewaarder aan. Het gebeurde ’s morgens, vlak voor het ontbijt.

De taak van afdelingsreiniger is geliefd, omdat de afdelingsreiniger vaker de cel uit mag. Waar anderen alleen de cel uit mogen tijdens vaste programmaonderdelen of als er bezoek voor ze is (meestal familie of de advocaat) of als een behandelaar ze wil spreken, is de reiniger elke dag ook uit zijn cel om de afdeling te kunnen dweilen en de tafels schoon te vegen. Een nog geliefdere taak is die van gebouwreiniger, die dagelijks met de werkmeester de hele gevangenis door mag om gangen en sanitair te reinigen, gekleed in een felgeel T-shirt, dat zijn bijzondere positie duidelijk maakt. Wie overal komt, hoort en ziet nog eens wat, al zijn dat maar de begroetingen en kletspraatjes van mensen op de gangen of de activiteiten van technisch personeel en het binnenrijden van de etenskarren.

De afdelingsreiniger die een bewaarder had aangevallen, luisterde helemaal niet naar wat er om hem heen werd gezegd, al was het maar omdat hij onze taal maar matig beheerste. Daarbij was hij meer een doener dan een prater. Hij ging volledig op in zijn taak. Een van de taken van de afdelingsreiniger was het koken van de eieren voor het ontbijt. Zo had hij dat in elk geval begrepen.

Deze ochtend bleken de eieren echter al gekookt op de ontbijttafel te staan. In zijn rechtlijnige en starre taakopvatting, die een relevant gegeven was voor nadere diagnostiek, was hij gaan roepen dat de andere mannen de eieren moesten laten staan, zodat hij nieuwe eieren zou kunnen koken.

‘Wat had je dan met die eieren die al op tafel stonden willen doen?’ vroeg ik hem, toen ik hem later die ochtend in de separeercel sprak. Daar had hij blijkbaar nog niet over nagedacht, want het duurde even voordat hij antwoordde dat hij die had willen weggooien, of in de koelkast had willen zetten voor een andere keer. Het kon hem niet schelen wat er met die eieren gebeurde, het ging om zijn eieren, die hij voor zijn medegevangenen had willen koken, zoals elke ochtend.

Zijn woede rees als in een snelkookpan, toen een bewaarder hem zei dat hij moest ophouden met schreeuwen en de andere mannen met rust moest laten. Hij haalde uit, in zijn eer gekrenkt, nu hij was tegengehouden bij het verrichten van zijn voorgenomen taak: het verzorgen van een goed ontbijt.