Blogs & columns
Blog

De absurde humor van het CIZ

1 reactie

‘Bij u is dementie vastgesteld’, staat in de brief die de man van het CIZ heeft toegestuurd gekregen. ‘Bewaar deze brief goed, er wordt geen kopie verstrekt.’ Of de medewerkers van het CIZ die een dergelijke brief opstellen en versturen goed op de hoogte zijn van de symptomen van dementie, kun je je afvragen.

Soms is de bureaucratie onbedoeld grappig, als je van absurdistische humor houdt. Of ze zich realiseren welke impact het heeft om een diagnose bij iemand op de deurmat te doen belanden, is helemaal een retorische vraag. Natuurlijk, de diagnose is gesteld en rustig en met passende uitleg meegedeeld door een empathische geriater, maar daarna door de patiënt vergeten, niet vanwege inprentingsstoornissen, maar vooral ook vanwege het niet willen weten.

Ik moest bij dit verhaal denken aan een patiënt in de gevangenis, die uit gevangenschap geschorst zou kunnen worden als hij met gepaste psychiatrische behandeling in een passende beschermende woonomgeving zou kunnen verblijven, iets waar hij zeker voor was te vinden. Op de benodigde papieren die hij moest ondertekenen, moest echter de diagnose worden vermeld, en zowel de diagnose schizofrenie als de term psychose waren voor hem zo’n belediging, dat hij zijn handtekening niet wilde zetten en stopte met zijn antipsychotica. Haldol slikken omdat je zelf merkt dat je gedachten wel erg druk zijn, of dat je wel erg veel last hebt van alle prikkels uit je omgeving, is iets anders dan pillen slikken als dat lijkt te betekenen dat je het eens bent met de diagnose schizofrenie. Natuurlijk zal die diagnose ook echt weleens genoemd zijn, maar het horen van een diagnose, waarbij die ook genuanceerd kan worden (‘wij noemen het nu eenmaal zo, er zijn verschillende vormen van, het betekent dat je gevoelig bent voor psychoses’) is iets anders dan het op een papier van anonieme instanties lezen.

Het is de context die de betekenis van een woord bepaalt. Een diagnose in de behandelkamer is een instrument om de geschikte behandeling te kunnen starten, een taal van de dokters die je als patiënt helemaal niet hoeft te spreken. Een diagnose kan voor de patiënt zelf, mits in de juiste woorden en met de juiste uitleg, wel een handvat zijn om de eigen klachten te begrijpen. Voor ernstig psychotische patiënten zijn vaak andere handvatten nodig en is een diagnose vaak niet helpend. Een diagnose in handen van zorgtoekenners of zorgfinanciers wordt een controlerend en bureaucratisch instrument. Dementie of schizofrenie wordt een keurmerk dat vereist is om toegang tot bepaalde beschermende woonvormen te krijgen, of in elk geval tot de wachtlijst daarvoor. Het is maar de vraag of het om de benodigde zorg in te schatten altijd nodig is dat diagnoses overal belanden, maar instanties zijn er dol op.

Er wordt veel geschreven in de publieke sector: uitgebreide documenten met wollige, betekenisloze taal met uitgeholde woorden: ‘vertraagtaal’, zoals onze dichter des vaderlands Lieke Marsman het noemt. In dergelijke documenten lichten dan harde diagnostische woorden op, maar die hebben in deze inhoudsloze context alle betekenis verloren. En even lijkt deze parallelle papieren wereld een optimistisch beeld te schetsen, van patiënten met chronische schizofrenie met volledig aanwezig ziektebesef en behandelmotivatie en dementerenden met goed geheugen en overzichtsfunctie.

Lees ook
  • Yolande de Kok

    Yolande de Kok is psychiater. Op haar vrije dagen is zij graag met haar hond in de duinen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.