Blogs & columns
Blog

Chemische troep? - Menno Oosterhoff

9 reacties

 

Jaren geleden zag ik in de crisisdienst een jonge vrouw, die ontzettend angstig was. Ze was overduidelijk psychotisch. Ik stelde medicatie voor om haar psychotische belevingen terug te dringen en daarmee haar angst.
‘Ik moet die chemische troep niet’, sprak haar vriend geïrriteerd. Hij was bekend als een multi-user, die alles snoof, slikte en spoot wat los en vast zit. Maar psychofarmaca is blijkbaar chemische troep.

Ik deel die mening niet. Voor de komst van psychofarmaca hadden we spanlakens, dwangbuizen, koude baden en insulinekuren. Een onbehandelde psychose of ernstige depressie kan een afdaling zijn in de hel. Dat er middelen zijn die dat tegen kunnen gaan, vind ik een zegen. Waarmee ik niet wil zeggen, dat we niet kritisch mogen zijn. De vraag is alleen hoe kritisch.

Recent verscheen een boek van Bram Bakker, Geluk uit een potje, waarin hij de te grote invloed van de fabrikant op de psychiatrie aan de kaak stelt. Veel te veel invloedrijke mensen hebben banden met deze industrie, zeker in Amerika. Wiens brood men eet, wiens woord men spreekt.

Oók terecht zijn de vraagtekens die hij zet bij de omvang van het gebruik.  In een artikel over zijn boek stelt Bakker ook de vraag of we door maatschappelijke factoren een te zware wissel trekken op ons psychisch functioneren.
Terechte vragen, maar de titel boven het stuk, ‘Alleen de industrie wordt gelukkig van psychofarmaca’, vond ik te ongenuanceerd. (1)

In een ingezonden brief daarover in de NRC pleitte ik ervoor om niet het kind met het badwater weg te gooien.
Dat zal ieder met me eens zijn, maar deze week ben ik weer erg in verwarring gebracht over de vraag hoeveel kind  er is en hoeveel badwater. Wat is het geval? De Deense hoogleraar Peter Gotzsche zegt, dat de farmaceutische industrie meer doden op haar geweten heeft dan de maffia. Toe maar. Dat zijn geen geringe uitspraken. Zeker niet als je weet dat hij een van de oprichters is van de wereldwijde Cochrane organisatie die onafhankelijke informatie geeft over effectiviteit van behandelingen.

Gotzsche schreef het boek Dodelijke medicijnen en georganiseerde misdaad. Een grimmige titel. Daarbij vergeleken klinkt de titel van Bakkers boek haast gezellig. Het voorwoord van zijn boek, dat is bekroond met de British Medical Association's Annual Book Award, is van Bert Keizer, ook niet de minste. Wat hij zegt, liegt er ook niet om: ‘De grote farmaceuten verdoezelen onderzoeksresultaten, verzwijgen bijwerkingen, kopen artsen om, infiltreren nascholingen, corrumperen patiëntenorganisaties, plaatsen leugenachtige advertenties en bedriegen tijdschriftredacties via ghostwriters.’

Het onderwerp is in Nederland nu actueel omdat Gotzsche hier is ter gelegenheid van de presentatie van de Nederlandse vertaling van zijn boek. Wie er meer over wil lezen, verwijs ik naar Stop met het voorschrijven van pillen, een verpletterend artikel.

Wie geïnteresseerd is in een tegengeluid kan terecht bij deze reactie van Henk Jan Out, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Farmaceutische Geneeskunde.

Wat moeten we hier nu mee? Vorige week schreef ik nog in de blog ‘Antwoord op alles’ dat je voor elke mening wel een expert kunt vinden die het met je eens is. Maar dat ging over filosofische vraagstukken. Dit gaat over onze dagelijkse praktijk. Eerder werden we al opgeschrikt door de berichten dat misschien wel de helft van onze wetenschappelijke literatuur niet klopt.(2) Nu wordt gezegd dat maar heel weinig patiënten baat hebben bij medicatie. Ik kan niet ontkennen dat dit alles mij in verwarring brengt. Dat geeft niet. Mijn opvoeding heeft mij hierop voorbereid. ‘Onderzoekt alle dingen en behoudt het goede.’ En de belofte ‘wie zoekt zal vinden’. Dus ik red me wel.

Maar wat moeten onze patiënten nu?
Op Twitter kreeg ik al de eerste vraag: ‘Moet ik nu stoppen met de medicatie? Eenduidige informatie graag.’

Ik kan alleen spreken voor mijn eigen vakgebied: we moeten kritiek op de farmaceutische industrie niet gelijkstellen aan kritiek op het geneesmiddel. Ik hou in deze verwarring overeind dat bij oordeelkundig gebruik het een zegen is dat er (psycho)farmaca zijn.

Menno Oosterhoff

1. Ik heb later begrepen dat de titel niet van Bakker zelf kwam.
2. Zie bijvoorbeeld dit artikel in de Lancet

Blogs
  • Menno Oosterhoff

    Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Nog een interessante reactie van prof Cohen , klinische farmacoloog.http://www.trouw.nl/tr/nl/4516/Gezondheid/article/detail/4186406/2015/11/15/Schreeuwen-over-pillenbedrog-helpt-niet.dhtml

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Door Coll. Alan Ralstone, psychiater, werd ik gewezen op het maudsley debat aangaande deze kwestie. https://www.youtube.com/watch?v=9oH9ovmmAXk

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Ik vroeg Peter Moleman , em. hoogleraar psychofarmacologie naar zijn reactie. Omdat hij niet kan inloggen plaats ik deze reactie hieronder:
    Dodelijke medicijnen?
    Peter Gøtzsche is in Nederland om zijn boek “Dodelijke medicijnen en georganiseerde misd...aad” te promoten en dat roept nogal wat reacties op. Out verdedigt de farmaceutische industrie (artikel in Trouw), het Geneesmiddelenbulletin kiest de zijde van Gøtzsche(organisatie discussieavond) en psychiater Oosterhof raakt erdoor in de war (MedischContact). Ik wind mij ook op, want ik lees en hoor alleen extreme meningen, maar zie geen evenwichtige analyse van wat er speelt.
    Alle partijen betrokken bij het maken, registreren, voorschrijven en gebruiken van medicijnen doen hun best en rijden een scheve schaats. En er zijn heel wat partijen bij betrokken.
    De farmaceutische industrie heeft als doel winst maken. Daaraan is alles ondergeschikt. Dat geldt in onze maatschappij voor alle industrieën. Er is alleen verschil tussen bedrijven uit de VS, Europa en andere culturen hoe ze dat doel nastreven. De cultuur en morele aspecten in de VS zijn in zekere zin meedogenlozer, net als de hele gezondheidszorg er meedogenlozer is. Omdat de belangrijkste farmaceutische industrieën in de VS gevestigd zijn, is dat de bepalende cultuur binnen deze tak. De farmaceutische industrie monopoliseert daarbij het maken en verkopen van medicijnen. Dit alles kan je ze verwijten, maar evengoed kan je dat alle andere partijen verwijten die dit toelaten en geen tegenwicht bieden.
    De registratie autoriteiten zouden de eerste moeten zijn om tegenwicht te bieden, maar daar komt weinig van terecht. Allereerst zijn ze gebonden aan regels. Een nieuw medicijn hoeft niets nuttigs toe te voegen aan het bestaande arsenaal, het moet alleen werkzaam en veilig zijn. Vervolg in tweede deel.

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Tweede deel reactie Peter Moleman:
    Het is voor die autoriteiten bijzonder lastig om op basis van een paar ton papier over onderzoek aan te wijzen waar de aanvrager van registratie voor een nieuw middel de fout in gaat. Bovendien mogen ze de inhoud va...n die paar ton papier niet openbaar maken, hoewel tegen publicatie niets redelijks valt in te brengen. En als een farmaceutische industrie dan na registratie onzin verkondigt in hun reclame mogen (of willen, of kunnen?) ze dat niet tegenspreken.
    Dat de politiek hier niets aan doet, laat ik maar onbesproken, want de politiek is verantwoordelijk voor alles wat met medicijnen mis gaat.
    De farmaceutische industrieën kunnen niet zonder klinisch onderzoekers om de middelen bij patiënten te testen. En dat is ook keiharde business. In de VS zijn er particuliere ziekenhuizen alleen voor het testen van geneesmiddelen. Het ene jaar worden daar alleen patiënten met depressies “behandeld”, het volgend jaar alleen patiënten met schizofrenie en nu alleen patiënten met dementie. Net welke middelen op dat moment in ontwikkeling zijn. Maar die ziekenhuizen in de VS zijn nogal duur, dus is het lucratief om in het voormalige Oostblok of in ontwikkelingslanden dit onderzoek te doen. De patiënten die in deze onderzoeken terecht komen zijn op geen enkele manier representatief voor patiënten in Nederland.
    Op basis van al dit onderzoek van bedenkelijke kwaliteit worden door wetenschappers meta-analysen gedaan en vaak vergaande conclusies getrokken. Zo komen verhalen de wereld in over goed effecten van middelen die nauwelijks werkzaam zijn. Of er worden verschillen tussen middelen aangetoond die van geen enkel belang zijn, als ze al bestaan. En die resultaten komen in de richtlijnen van de artsenorganisaties betreffende psychofarmaca terecht.
    De artsen in Nederland laten zich van alles aanpraten over nieuwe middelen op basis van een mengsel van naïviteit en domheid. Vervolg in deel drie

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Deel 3 reactie Moleman
    De artsen in Nederland laten zich van alles aanpraten over nieuwe middelen op basis van een mengsel van naïviteit en domheid. De laatste jaren zijn er geen nieuwe psychofarmaca ter beschikking gekomen die enige toegevoegde waar...de hebben ten opzichte van bestaande middelen. Enkele middelen zijn aanwijsbaar slechter dan bestaande middelen. De nieuwe middelen zijn tot wel 20 maal duurder . Toch worden ze ijverig voorgeschreven. Er zijn ook artsen die zich minder aan laten praten, maar die kunnen door patiënten onder druk worden gezet. Die patiënten willen vaak het nieuwste middel hebben in de hoop dat dat wel werkt en de wonderen doet die beloofd worden.
    En dan zijn er de tegenstanders zoals Gøtzsche die de werkwijze van de farmaceutische industrie en de resultaten van onderzoek naar de medicijnen aan de kaak stellen. Die publiceren bijvoorbeeld meta-analysen over de onwerkzaamheid van antidepressiva, gebaseerd op hetzelfde ondeugdelijke onderzoek hierboven beschreven. Helaas gooien die het kind met het badwater weg. Want wat valt er nou over psychofarmaca te zeggen als we door alle matige kwaliteit, bedrog of doorgeschoten verzet heen kijken?
    Psychofarmaca zoals antidepressiva, stimulantia voor ADHD, antipsychotica, lithium zijn bijzonder werkzame geneesmiddelen. Ze worden echter veel te veel voorgeschreven. Dat betekent dat ze worden gebruikt door mensen waarvoor ze niet of nauwelijks bedoeld zijn. Bij die mensen werken ze natuurlijk niet. En dan geldt: baat het niet, schaden doet het altijd. Ze hebben allemaal bijwerkingen, vaak vervelende en soms gevaarlijke bijwerkingen. Een ander probleem is dat psychiaters zeer karig worden opgeleid in de kunst van het voorschrijven van psychofarmaca. Daardoor weten ze de voordelen maar ten dele uit te buiten en de nadelen niet altijd te onderkennen of te verhelpen. Vervolg in deel 4

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    deel 4 reactie Moleman
    . De meeste psychofarmaca worden voorgeschreven door huisartsen en die hebben over het algemeen weinig verstand van de aandoeningen die ermee behandeld kunnen worden en van de psychofarmaca zelf.
    Dus ja, de farmaceutische indus...trie doet net zo immoreel als de banken. En net als bij de banken is dat mede de schuld van de andere partijen in het veld, die er niets aan doen of wegkijken of wier belangen verstrengeld zijn. En de bestrijders hiervan schieten door in het aan raden van onhaalbare maatregelen en het afraden van psychofarmaca. Het lijkt wel alsof ze die middelen de schuld geven.
    Een ding is duidelijk: psychofarmaca zijn bijzonder werkzame middelen bij psychiatrische patiënten met ernstige aandoeningen. En ze hebben ernstige en soms gevaarlijke bijwerkingen en daarom moeten ze alleen worden voorgeschreven door deskundige artsen.
    Noot: Bovenstaande gaat over psychofarmaca. Voor middelen gebruikt bij kanker is de situatie nog erger.
    Peter Moleman.

  • M.D. Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Hier nog een recensie van het boek van Gotzsche. http://blogs.plos.org/speakingofmedicine/2014/03/10/book-review-deadly-medicines-organised-crime-big-pharma-corrupted-healthcare-peter-gotzsche/

  • Henk Jan Out

    Farmaceutisch geneeskundige, Oss

    Dank je wel, Menno, voor dit blog. Net als jij verbaas ik me over de gepolariseerde discussie over geneesmiddelen en haar fabrikanten. Waarom moet het altijd voor of tegen zijn? Waarom spreken we over "georganiseerde misdaad" en de "maffia"? Waarom i...s het óf pillen óf praten? Geneesmiddelen hebben het leven van velen gered, kunnen ernstig lijden verlichten. Stoppen met voorschrijven zoals Gøtzsche suggereert, gaat ons toch niet helpen? Kritisch nadenken over ons voorschrijfgedrag wel. De dialoog aangaan met fabrikanten zou ook fijn zijn maar dat is voor velen al een brug te ver. We grossieren liever in clichématige veroordelingen en napraterij van een paar kritische auteurs. Ik heb grote bewondering voor Bert Keizer, maar zijn inleidende zinnen in het boek van Gøtzsche zijn toch werkelijk niet serieus te nemen.
    Of we het nou leuk vinden of niet: we zullen altijd geneesmiddelen gebruiken en er zullen dus altijd geneesmiddelfabrikanten zijn. Laten we de discussie met elkaar op een beschaafde manier voeren. Wat dat betreft is Gøtzsche's boek een gotspe.

  • G K Mitrasing

    Vogelvrije Huisarts, Heerhugowaard

    De heer Out krijgt het nog druk aan het eind van het jaar. Zie "Toelaten medicijnen via sluiproute ‘gevaar voor de volksgezondheid’. http://www.ftm.nl/exclusive/toelaten-medicijnen-via-sluiproute-gevaar-voor-de-volksgezondheid/

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.