Als je niks mist ben je fout bezig
2 reactiesHet lijkt me een nachtmerrie. Iemand benadert je en vraagt of je nog weet dat ze jaren geleden als kind bij jou onder behandeling is geweest. En dat ze zich toen zo ontzettend in de steek gelaten voelde, omdat jij niet door had dat ze thuis werd mishandeld.
Ik ben nog nooit met zo’n vraag benaderd, maar daarmee zeg ik niet dat ik uitsluit dat het is gebeurd. Zoiets wil je natuurlijk beslist niet.
Het lijkt me een nachtmerrie. Een vrouw zoekt contact; je kent haar nog. Je hebt twee jaar terug na rijp beraad een melding gedaan bij Veilig thuis, omdat je kindermishandeling vermoedde en geen andere optie meer zag. De ouders verbraken toen het contact, dus je weet niet hoe het is afgelopen. De vrouw vertelt je dat het er destijds toe heeft geleid dat hun dochter uit huis is geplaatst. ‘Mijn dochter vond het verschrikkelijk, ik vond het verschrikkelijk en mijn man ging er kapot aan. Nu, na jaren juridische strijd, is onze dochter weer terug. Maar we hebben allemaal littekens.’
Gelukkig is dit me nog nooit overkomen. Zoiets wil je natuurlijk beslist niet.
Het zijn twee voorbeelden van hoe de theoretische begrippen foutnegatief en foutpositief in de praktijk kunnen uitpakken. Het speelt bij veel meer dingen in de zorg: bij het nut van screening om maar iets te noemen. We neigen ertoe meer moeite te hebben bij fouten doordat je iets niet doet dan door fouten omdat je iets wel doet.
Ook in discussies over kindermishandeling is er begrijpelijk genoeg de neiging dit beslist nooit te willen missen. Natuurlijk wil ik dat ook niet, maar het is wel belangrijk te beseffen, dat je daarmee ook schade kunt aanrichten. Vandaar de titel van dit blog.
Van 19 t/m 25 november is de week van de kindermishandeling. In de aanloop daarnaartoe heeft de Expertgroep Trauma & Kindermishandeling van het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie vlogs gemaakt. Presentatie en interviews werden verzorgd door vrijwilligers van Team-Kim, een groep ervaringsdeskundigen. De eerste vlog verscheen 10 oktober. Er volgen er nog zes, elke week een.
Om ons wakker te houden, steeds weer. Heel goed. Want met vroeg ingrijpen voorkomen we onnoemelijk veel leed. Het gaat om heel veel kinderen, meer dan 100.000. Mijn blog lijkt misschien een beetje een raar pleidooi in dit kader, maar zo zie ik het niet. Je lost kindermishandeling niet op met een oproep in het wilde weg om meer te gaan melden. De vlogs roepen juist op om geld vrij te maken om onze kunde en vaardigheid om kindermishandeling op te sporen en terug te dringen te verbeteren. En dát is enorm belangrijk.
Lees ook-
Menno Oosterhoff
Menno Oosterhoff is (kinder- en jeugd)psychiater eninitiatiefnemer van www.ocdnet.nl en www.ocdcafe.nl. Hij maakt de podcast ‘God zegene de greep’ over de dwangstoornis. Daarover gaat ook zijn boek ‘Vals alarm´ waarin ook zijn eigen dwangstoornis aan de orde komt. Zijn boek ‘Ik zie anders niks aan je’ gaat over psychische aandoeningen in het algemeen. Tenslotte vindt u een bloemlezing van zijn blogs terug in het boek 'De psychiater en ik', een uitgave van Medisch Contact.
menno oosterhoff
psychiater, Thesinge
Geachte heer Bruininckx. Hartelijk dank voor deze reactie. 100.000 leek mij ook erg veel en ik heb het nog nagezocht, maar de studies die je noemt waren me niet bekend. Ik zal de expertgroep vragen om een reactie.
Cornelis Bruijninckx
chirurg n.p./voorzitter bestuur Stichting Herbezinning Munchhausen by proxy, Roterdam
Jos Kole, ethicus van beroep, wijst in zijn essay, in 2013 geschreven in opdracht van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, op het eminente belang van een goede balans tussen aandacht voor aansprekende incidenten enerzijds en kritisch...-reflectieve afstand anderzijds om eenzijdigheid en blikvernauwing te voorkomen. Wanneer op macroniveau die balans is doorgeslagen naar aandacht voor aansprekende incidenten, volgt niet zelden uitvaardiging van ondoordachte nieuwe regels als ‘daadkrachtige’ oplossing (=‘incidentenreflex’). Ook op microniveau, in het directe contact met het kind en zijn ouders, kan het leiden tot eenzijdigheid en blikvernauwing en dus tot ongenuanceerde professionele beslissingen, waarbij kernwaarden van ouders en kinderen onnodig en onterecht worden geschonden. Ouders worden onterecht beschuldigd van kindermishandeling en kinderen uit huis geplaatst.
Een bekende manier voor het vragen van extra aandacht voor een probleem dat mensen na aan het hart ligt, is uitvergroting: uitvergroting van de ernst in individuele gevallen en uitvergroting van het aantal gevallen. Vooral het laatste helpt zo’n probleem tot een ‘maatschappelijk probleem’ te katapulteren en zo de ‘incidentreflex’ te activeren.
Het getal van ruim 100.000 mishandelde kinderen komt van 2 studies, de zogenoemde nationale prevalentie van mishandeling van kinderen studies (NMP-studies). Mr. Prinsen heeft in het NJB van 21 juni 2017 gehakt gemaakt van deze studies en concludeert dat de prevalentie zeer waarschijnlijk 10% van genoemd aantal bedraagt, namelijk iets meer dan 11.000 (prevalentie 0,33%). Maartje Schouten kwam in een veel robuustere studie dan de NPM-studies (proefschrift Systematic screening for child abuse in out-of-ours primary care, Utrecht 2017) tot een prevalentie van 0,95%. Haar definitie van kindermishandeling was iets ruimer dan die van Prinsen. Tegenwoordig valt teveel afwijkend gedrag van ouders onder kindermishandeling.