Als alles kan en niets moet

Vandaag was de laatste dag van de internetconsultatie over de discussienota ‘Zorg voor de toekomst’ van VWS. Een goedgeschreven nota waarin drie speerpunten benoemd worden voor de komende jaren, veel knelpunten opgesomd worden en gelukkig nog veel meer beleidsopties worden beschreven. Inmiddels zijn er zo’n 240 reacties binnen. Of mijn reactie het nog gaat redden is de vraag, want door technische problemen ligt de site er even uit. Had ik ook maar niet tot de laatste dag moeten wachten.

Om onze zorg ook in de toekomst houdbaar te laten zijn, moeten we meer inzetten op gezondheid en preventie (prima idee, je moet er maar opkomen), op organisatie & regie (kan die gereguleerde marktwerking toch weer iets verder in zijn hok geduwd worden) en op vernieuwing en werkplezier (daar kan al helemaal niemand op tegen zijn).

De knelpunten zijn iedereen die in de verste verte maar met de zorg in aanraking komt, wel bekend. We hebben het wel erg complex gemaakt, vooral als je zelf wat complexe problematiek hebt. Dan moet je wel over heel veel hordes heen kunnen springen en het vervelende is dat je dat dan net even niet kunt.

Het goede nieuws is dat veel beleidsopties die genoemd worden, wel degelijk betrekking hebben op de gesignaleerde knelpunten. Het minder goede nieuws is dat er heel consequent over ‘kan’ en ‘kunnen’ wordt gesproken. Nog erger, er wordt ook gesproken over gebruikmaken van ‘innovaties die op ons afkomen’. Tja, dat heb je zo, opeens komt er zo’n innovatie op je af, het is net een coronavirus. Dat taalgebruik bezorgt mij de kriebels. Dan denk ik: ja alles kan, maar dat gaat niet zomaar gebeuren. Ik zou liever gezien hebben dat er op een aantal plaatsen het woordje ‘moeten’ had gestaan. Sommige zaken moeten we echt veranderen, voor mijn part vernieuwen, want anders gebeurt er nog niets. Nu is het allemaal lekker vrijblijvend en kan iedereen toch zijn eigen ding blijven doen.

Een ander punt dat me niet helemaal lekker zit, is dat er weliswaar sterk ingezet wordt op preventie, maar dan toch vooral gericht op het individu. Maatregelen die kunnen bijdragen aan een gezondere leefomgeving (door bijvoorbeeld het terugdringen van milieu- en luchtverontreiniging of door de inrichting van de woonomgeving) worden nauwelijks genoemd. En inzetten op eigen regie is op zich niet verkeerd, maar er zijn veel situaties waarin mensen daar niet toe in staat zijn en daarmee lopen we het risico dat de kwetsbaren daar weer de dupe van zijn: de gezondheidsverschillen zijn nog steeds schrikbarend groot.

‘Niet alles moet, wat kan’ is een veelgehoorde uitspraak als het gaat over de betaalbaarheid van de zorg. Maar als alles kan en niets moet, komen we ook niet echt verder.