Gleufhoeden en regenjassen

Als ik aan de AIVD denk – de algemene inlichtingen en veiligheidsdienst – dan komt het beeld bij me op van mannen met gleufhoeden en regenjassen, die met je afspreken in steegjes naast een café. Daar krijg je dan een sleutel van een kluisje op een station waar je verdere aanwijzingen kunt vinden. Zoiets.

Dat dit een hopeloos verouderd idee is, is niet zo erg. Wel erg is, dat ik daardoor de AIVD niet serieus neem, want dat is een misvatting. Terwijl wij ons druk maken over de privacy van patiënten in het elektronische dossier is ondertussen een wet aangenomen, die een veel en veel grotere bedreiging vormt voor het beroepsgeheim en voor de privacy in het algemeen. De sleepnetwet. De wat…?, zegt u. De sleepnetwet. Ja, ik ben met u eens: dat neem je even serieus als gleufhoeden. Maar dat is dus die misvatting. Die wet heet officieel de wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv). En met deze wet gaat het echt niet meer over amateuristisch geklooi in steegjes. Kijk maar eens wat er straks allemaal kan: 

·     Grootschalig internet afluisteren, meekijken op WhatsApp, Twitter of Facebook en deze afgeluisterde gegevens drie jaar bewaren.

·     Gegevens van bedrijven en instellingen aftappen en elektronische apparaten hacken zoals laptops, mobieltjes of slimme meters.

·     Een geheime DNA-databank inrichten.

·     Alle gegevens aan elkaar koppelen en met profielen doorzoeken.

·     En alsof dat nog niet genoeg is: gegevens delen met buitenlandse diensten.

In de wet is niets opgenomen over het beschermen van het medisch beroepsgeheim. Niets! De AIVD mag dus elektronisch patiëntendossiers aftappen. Ze mag zelfs alle gegevens bij organisaties en bedrijven aftappen. Dus bij zorginstellingen, ziekenhuizen of zorgverzekeraars databases leegtrekken om die informatie vervolgens te koppelen aan andere gegevens en te doorzoeken. De AIVD mag ook alle mogelijke apparatuur hacken. Dit kunnen e-health-apps op de telefoon zijn, maar ook andere sensoren of hulpmiddelen, zoals medische apparatuur die op het lichaam zit. Minister Plasterk trekt hierbij geen duidelijke grens. ‘De integriteit van het menselijk lichaam ligt vast in alle mensenrechtenverdragen. Waar ik van weg zou willen blijven, is de vraag waar dit nu helemaal precies begint en eindigt.’

Ik doe weinig spannende dingen die het daglicht niet kunnen verdragen. Maar toch word ik hier onrustig van. Dat ze ALLES wat ik digitaal doe en wat over mij bekend is, kunnen zien. Ik vind zeker belangrijk dat terreurdaden worden verijdeld, maar moeten we alle privacy daarvoor opofferen? En het gaat nog verder.

Edduard Nazarski, de directeur van Amnesty International waarschuwt dat de wet niet alleen de privacy bedreigt, maar ook andere mensenrechten.

Dat dat niet overdreven is, bewijst Donald Trump, die onlangs de gegevens heeft opgevraagd van mensen die een anti-Trumpwebsite hebben geliked.

Arjan Lubach maakt in zijn programma pijnlijk duidelijk hoe ver het gaat door te vragen wat je zou doen als elke keer dat je iets doet op de computer er een vraag oppopt of je het goed vindt dat de overheid meekijkt.

De wet gaat 1 januari al van kracht, dus het is al te laat dáár nog iets aan te doen. Wonderlijk dat dit aan ons aller aandacht is ontglipt en nog wonderlijker dat de Eerste en de Tweede Kamer hier geen probleem in zagen. Wat nog kan, is een referendum afdwingen. Een referendum is niet bindend, maar het biedt wel de grootste kans, dat de politiek zich nog eens bedenkt. Voor 16 oktober moeten 300.000 mensen een aanvraag voor zo’n referendum steunen. Als u de overheid en de AIVD blind vertrouwt dan hoeft u niks te doen. Maar anders kunt u hier tekenen.  

Met dank aan de echte privacywaakhond Reinout van Privacy Barometer die mij erop attendeerde.