‘Nachten lang wakker gelegen van de situatie in Brazilië’

Hoe vergaat het artsen op de werkvloer in tijden van covid-19? Vandaag de belevenissen van kinder- en jeugdpsychiater Alice Fonseca Barreto.

Psychiater Alice Fonseca Barreto werkt bij Yulius in Dordrecht met kinderen en jongeren met psychiatrische stoornissen, vooral in het autistisch spectrum. Ze woonde tot twintig jaar geleden in Brazilië, waar ze haar artsenopleiding deed en tien jaar werkte als kinder- en jeugdpsychiater.

‘Inmiddels zijn we gewend geraakt aan het beeldbellen met onze patiënten en hun ouders. Waar we er eerst tegenop zagen, ervaar ik het nu als enorm verrijkend. Je ziet de kinderen in hun natuurlijke omgeving en de interactie tussen het kind en de ouders, eventuele broertjes en zusjes en zelfs huisdieren. Meestal zien we op onze locatie één van de ouders, terwijl de ander werkt. Nu zien we vaak beide ouders, die thuiswerken. Dat vind ik een groot voordeel. Kinderen van deze generatie zijn opgegroeid met beeld, ze zijn gewend gefotografeerd en gefilmd te worden. Je merkt dat het vertrouwd voor ze is. Maar tegelijkertijd mis je ook veel wat je in face-to-facecontact wel zou meekrijgen. Bij ons zijn ook jongeren opgenomen. Hoe daarmee om te gaan met het oog op het voorkomen van besmetting was een heel intens en spannend vraagstuk. We hebben bij Yulius al snel twee aparte covid-19-afdelingen geopend. Die hebben we tot nu toe gelukkig niet hoeven gebruiken.

Grofweg kun je mijn patiënten in twee groepen verdelen. Eén deel heeft veel baat gehad bij de coronamaatregelen. Voor hen is de vermindering van prikkels en van de dagelijkse drukte heel erg fijn. Zij hebben echt een ontwikkelingssprong gemaakt thuis, ook omdat de scholing door ouders, of soms een oudere broer of zus, super op hen toegesneden was. Het andere deel van de patiënten heeft juist enorm de structuur van het schoolritme gemist, wat ontregelend werkte. In sociaal opzicht was het voor álle kinderen een ramp. We zijn allemaal sociale dieren, deze kinderen ook. Ze hebben de contacten met andere kinderen echt gemist.

In Nederland is de zorg enorm goed geregeld. Ik vergelijk het vaak met een bijenkorf, waarin alles gestructureerd en georganiseerd verloopt. De situatie in Brazilië is onvergelijkbaar. De zorg en informatievoorziening zijn daar heel slecht georganiseerd en de politieke situatie is heel chaotisch. Ik maak mij zorgen om mijn tantes en nichten en ben heel ongerust over mijn 81-jarige vader, die een zwakke gezondheid heeft. Ik heb door de spanning nachten lang wakker gelegen. Om vanuit Nederland tóch iets te kunnen betekenen, ben ik alle relevante informatie die ik tegenkwam over het SARS-CoV-2-virus – bijvoorbeeld van het RIVM en uit webinars – gaan vertalen in het Portugees. Dat heb ik verspreid onder medici die ik ken in Brazilië. Ik heb daar echt veel tijd in gestoken naast mijn werk en dat was vermoeiend, maar het geeft mij ook enig emotioneel houvast. Zo heb ik het gevoel dat ik tóch iets kan doen, al is het misschien een druppeltje op een gloeiende plaat.’