Zorgverleners herkennen coronanepnieuws niet beter dan studenten en niet-medisch hoogopgeleiden

In het kielzog van de coronapandemie verspreidt ook nepnieuws zich in rap tempo. Hoe goed herkennen zorgverleners coronanepnieuws eigenlijk? Duitse onderzoekers zochten dat uit via een experimentele studie die onlangs in PLOS One verscheen.

De onderzoekers wisten met hulp van universiteiten, medische beroepsverenigingen en ziekenhuizen in Duitsland ruim tweeduizend deelnemers te rekruteren: 1457 studenten, onder wie 208 geneeskundestudenten, en 367 hoogopgeleide niet-medische professionals en 213 zorgprofessionals, onder wie 128 artsen – vastgesteld via zelfrapportage.

Deze deelnemers kregen van acht coronanieuwsberichten uit mei 2020 de titel en eerste alinea’s voorgelegd. Randomisatie bepaalde of de deelnemer een echte of een gemanipuleerde versie van het nieuwsbericht te zien kreeg. Een vorm van manipulatie was bijvoorbeeld de bewering omkeren, zoals ‘mannen zijn kwetsbaarder voor het coronavirus’ veranderen in ‘vrouwen zijn kwetsbaarder voor het coronavirus’. Een andere vorm was overdrijving door bijvoorbeeld de maatschappelijke status op te schroeven van degene die de bewering deed. Behalve de invloed medische voorkennis op het herkennen van coronanepnieuws namen de onderzoekers ook andere relevante factoren mee, zoals confirmation bias – de invloed van eigen overtuigingen op het aannemen of verwerpen van informatie.

Dit alles leidde tot een groot aantal analyses met als belangrijkste bevinding: zorgverleners herkenden coronanepnieuws niet beter dan studenten of hoogopgeleide niet-medische professionals. Een analytische en open-mindblik lijkt belangrijker te zijn dan medische voorkennis. Wel is het mogelijk dat zorgverleners minder hoog scoorden dan de rest doordat artsen iets vaker een nieuwsbericht over de directe gezondheidsgevolgen van het coronavirus onterecht als nepnieuws afdeden. De onderzoekers denken dat artsen die nieuwsberichten vaker als onjuist ervaarden door de woordkeuze van de auteur.

De onderzoekers concluderen dat ook hoogopgeleiden zich in nepnieuws kunnen vergissen, maar tegelijk erkennen ze dat de steekproef niet-representatief was. Toch hopen ze dat het onderzoek artsen en andere hoogopgeleiden aanspoort om zichzelf te trainen in het herkennen van nepnieuws.