Vermelding belangen beïnvloedt oordeel reviewer niet

Vermelding van mogelijk conflicterende belangen van onderzoekers heeft geen meetbaar effect op het oordeel van peerreviewers. Dat blijkt uit gerandomiseerd onderzoek van Leslie John e.a. waarover zij schrijven in The British Medical Journal.

De onderzoekers zochten voor hun studie samenwerking met de Annals of Emergency Medicine. Zij verdeelden 838 reviewers die aan dit blad waren verbonden, over twee groepen. De eerste reviewer van een manuscript kreeg de volle verklaring over mogelijke belangenverstrengeling (COI, conflict of interests) van de auteurs toegestuurd, de volgende niet. Het ging over 1480 manuscripten in de periode 2014-2018. John e.a. gingen na of er tussen beide groepen een verschil was in hoe zij de kwaliteit van deze stukken beoordeelden.

Dat bleek niet het geval: er was geen statistisch significant verschil tussen beide groepen op verschillende kwaliteitsscores (voor de wenselijkheid van publicatie in het blad, maar ook voor afzonderlijke facetten van de studie, zoals methodologie of objectiviteit). De onderzoekers vroegen na het afronden van de review aan degenen die wél de COI-verklaring hadden gekregen, of dit van invloed was geweest op hun oordeel. Dat bleek niet het geval. Zij vroegen ook nog aan alle reviewers, nadat zij op de hoogte waren gebracht van wat er was gebeurd, of hun oordeel anders was uitgepakt als zij in de andere groep hadden gezeten: ze dachten van niet. Ze vonden de COI-verklaring overigens wel belangrijk en ze hadden overwegend het idee dat ze correct zouden corrigeren voor eventuele bias die hieruit zou voortkomen. Uit de resultaten bleek dus dat er geen meetbare correctie plaatsvond.

Er zijn allerlei redenen te bedenken waarom de COI-verklaring geen effect had op de reviewers. Zo zou het wellicht uit de tekst van het artikel zelf al voldoende duidelijk kunnen zijn welke belangen een rol speelden. Leslie John e.a. wijzen erop dat er weinig bekend is over de manier waarop reviewers voor een mogelijke belangenverstrengeling zouden moeten corrigeren. Wat hen betreft zouden tijdschriftredacteuren hier richtlijnen voor moeten opstellen, en moeten nagaan welke methodes (bijvoorbeeld het inschakelen van een onafhankelijke methodoloog) bewezen effectief zijn.

theBMJ: Effect of revealing authors’ conflicts of interests in peer review: randomized controlled trial

Editorial: Declaring interests and restoring trust in medicine