Tijdens eerste coronagolf overleden meer mensen na operatie 

Patiënten die perioperatief positief testen op covid-19 hebben een aanzienlijk grotere kans om binnen dertig dagen na de operatie te overlijden dan negatief geteste patiënten. Dat blijkt uit een studie van onder anderen oncologisch chirurg Schelto Kruijff van het UMCG. Kruijff pleit voor het standaard testen op covid-19 voorafgaand aan iedere operatie en doet vervolgonderzoek om de triage voor operaties te verbeteren als er door corona sprake is van gereduceerde operatiecapaciteit. 

Kruijff verzamelde met de onderzoeksgroep voor de CovidSurg-I-studie de data van 161 personen die tussen 27 februari en 1 juni 2020 in 27 verschillende Nederlandse ziekenhuizen rondom hun operatie positief op corona werden getest. Het ging daarbij om iedereen die voorafgaand aan de operatie covid-19 had (op dat moment in de coronacrisis per definitie recentelijk) en tot dertig dagen na de operatie. Het gaat daarbij om alle soorten operaties, maar – vanwege het afschalen van de electieve zorg en alleen inplannen van de meest urgente patiënten – vooral om semispoed- en spoedoperaties, licht Kruijff toe. 

Van 123 geïncludeerde positief geteste geopereerde patiënten overleed 12,2 procent. In de gematchte controlegroep van 196 negatief geteste patiënten overleed 4,6 procent binnen dertig dagen na de operatie. In beide groepen is de sterfte groter dan normaal, concludeert Kruijff. In precoronatijd was de sterfte binnen dertig dagen na de operatie namelijk 2 procent. Kruijff: ‘Er is sinds het voorjaar stevig gediscussieerd over of het nodig is om patiënten standaard op covid-19 te testen voorafgaand aan een operatie. Zeker in de zomer, toen de eerste golf was afgenomen, was de “vangkans” weer klein en was het de vraag of de kosten en moeite opwogen tegen de baten, daarom werd er minder getest. Nu we in de tweede golf zitten, worden patiënten standaard getest. Gezien het verhoogde sterfterisico zou ik hoe dan ook niet op coronatesten beknibbelen.’ 

Bij 57 procent van de totale groep van 161 positief geteste patiënten werd het coronavirus pas na de operatie gediagnosticeerd als patiënten, volgens Kruijff, plotseling buitengewoon ziek werden. Bij de rest gebeurde dat al voorafgaand aan de operatie. Werd dat deel van de patiënten dan bewust geopereerd, terwijl bekend was dat zij besmet waren met het covid-19-virus? Kruijff: ‘Bij de meeste patiënten uit deze groep betrof het alleen noodzakelijke spoedoperaties. Maar bij een klein deel van de covidpositieve patiënten zijn niet-levensreddende operaties uitgevoerd, bijvoorbeeld een operatie aan een polsbreuk bij een jong iemand die veel met de handen werkt. Als je daar niets aan doet kan het levenslange gevolgen hebben.’ 

Volgens Kruijff zijn er nog te weinig data om nu al uitspraken te doen over wélk type operatie of welk type patiënt met covid-19 het meest risico loopt op overlijden. Kruijff: ‘Dat willen we met behulp van vervolgonderzoek proberen aan het licht te brengen. Als daar meer over bekend is kan er beter afgewogen worden wat voor operaties het best, indien mogelijk, uitgesteld kunnen worden en welke operaties juist door moeten gaan. In het voorjaar zijn veel keuzes over het afschalen van zorg – noodgedwongen – gemaakt op basis van aannames. Maar ik wil graag een protocol opzetten op basis van data. In het vervolgonderzoek, CovidSurg-II gaan we daarom werken met data uit de DICA-registratie, waardoor de operatie-uitkomsten van vooral de electieve operaties nog inzichtelijker worden.’ 

Kruijff: ‘Dat ook in de controlegroep van patiënten die negatief werden getest een hogere sterfte voorkwam, is een bijna belangrijkere bevinding dan de aangetoonde verhoogde sterftekans bij een positieve coronatest. Dit laat zien dat we in het voorjaar in Nederland hebben gekozen alleen de meest urgente operaties uit te voeren bij patiënten die toen al een verhoogd operatierisico hadden. Met behulp van de data uit de vervolgstudie hopen we te leren of we toen de goede keuzes hebben gemaakt.’