Te weinig standaardzorg in vergelijkende studies

Onderzoekers vergelijken steeds vaker een interventie tegenover een placebo in plaats van tegenover standaardzorg en die trend heeft een keerzijde. Dat blijkt uit een publicatie door Charles Piller in Science.

Aanleiding was een Amerikaanse studie, de Vit-D-Kids, die vorig jaar in JAMA verscheen. Die studie onderzocht of vitamin-D-suppletie beschermt tegen ernstige astma-aanvallen. Kinderen met astma en een lage vitamine-D-spiegel werden gerandomiseerd naar twee studiearmen: hoge dosis vitamine-D-suppletie of placebo.  

De onderzoekers gaven aan dat ze een placebo gerechtvaardigd vonden. Ze includeerden immers alleen kinderen met een lage tot laagnormale vitamine-D-spiegel. Die krijgen volgens hen ook in de reguliere zorg geen suppletie. De onderzoekers hanteerden een vitamine-D-ondergrens van 10 ng/ml (25 nmol/l) die – na kritiek – werd opgehoogd tot 14 ng/ml. Het gros van de geïncludeerde kinderen had een spiegel onder de 20 ng/ml. Volgens tegenstanders van de studie is suppletie onder die grenswaarde wel degelijk geïndiceerd binnen de reguliere zorg. Zeker gezien de samenstelling van de onderzoekspopulatie, die voor meer dan de helft uit zwarte kinderen bestond.

Volgens de experts die Science sprak, is de Vit-D-Kids-studie wel extreem – er schortte meer aan de studie – maar geen uitzondering. Vaak ontbreekt consensus over wat standaardzorg precies omvat. Deze leemte biedt onderzoekers ruimte om de definitie van standaardzorg op te rekken of standaardzorg onterecht te excluderen. Scherp contrasterende studiearmen, zoals een interventie versus placebo, vergroten de kans op het vinden van een significant verschil.

Het aantal vergelijkende effectiviteitsstudies zonder standaardzorgarm neemt volgens het artikel in Science toe, onder andere door het Amerikaanse subsidiebeleid. De experts maken zich zorgen over deze trend. Dergelijke studies dragen niet tot nauwelijks bij aan wetenschappelijke kennis die in de klinische praktijk toepasbaar is en kunnen de geïncludeerde patiënten schaden.