Openbaar ministerie kijkt nog niet in medisch dossier tbs-weigeraar

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft in het eerste jaar dat dit mogelijk was, nog geen enkele keer gebruikgemaakt van de mogelijkheid om medische dossiers in te zien van tbs-weigeraars. Dat meldt psychiater Robbert-Jan Verkes, die voorzitter is van de commissie die deze verzoeken van justitie uitvoert.

In november is de ‘adviescommissie gegevensverstrekking weigerende observandi’ van start gegaan. Die commissie, die bestaat uit twee artsen, twee juristen en een gedragsdeskundige, hoort bij een wetswijziging die het justitie mogelijk maakt om inzage te krijgen in medische dossiers van verdachten van ernstig delicten, die tbs proberen te ontlopen. Er zijn namelijk verdachten die weigeren aan psychiatrische onderzoeken mee te werken om de kans op tbs te verkleinen. De adviescommissie heeft het recht om op verzoek van het OM bij (voormalige) behandelaren van verdachten dossiers op te vragen en dan te beoordelen welke delen van het dossier relevant kunnen zijn voor de strafzaak. Het gaat dan om informatie over een geestelijke of ontwikkelingsstoornis die een rol kan spelen bij het opleggen van tbs. Die informatie geeft de commissie weer door aan Pro Justitia-rapporteurs die gedragsrapportages opstellen voor het OM.

Geen verzoeken

De verwachting was dat de commissie jaarlijks 10 tot 25 keer zou worden ingezet. Commissievoorzitter, psychiater en hoogleraar forensische psychiatrie Robbert-Jan Verkes laat weten dat het OM tot nu toe echter nog geen enkel verzoek tot inzage heeft ingediend bij de commissie. Er zijn volgens hem ‘een aantal ontwikkelingen die kunnen verklaren waarom er minder behoefte is aan de regeling dan gedacht’.

Hij oppert dat het Pieter Baan Centrum zelf beter informatie over eventuele stoornissen bij verdachten kan verzamelen sinds de ingebruikname van een nieuwe locatie die meer groepsobservatiemogelijkheden heeft. Verder lijken rechters volgens Verkes ‘onder invloed van het maatschappelijk debat over tbs iets meer geneigd om tbs op te leggen’. Op basis van jurisprudentie heeft een rechter daar namelijk ook de gelegenheid toe bij aanwijzingen voor een stoornis. Verkes heeft de indruk dat officieren van justitie daarom meer afwachten wat een rechter vindt. ‘Ik merk dat het OM terughoudend is om de regeling in te zetten.’ Daar zou dan nog in hoger beroep voor gekozen kunnen worden, eventueel ook een reden waarom de commissie in het eerste jaar nog geen verzoeken van het OM heeft gekregen, aldus Verkes.

Laatste redmiddel

Een woordvoerder van het OM benadrukt desgevraagd dat de commissie door officieren van justitie ‘als een laatste redmiddel wordt gezien’ en dat er ‘terughoudend zal worden omgegaan met de inzet van de adviescommissie’. Zij wijst erop dat de commissie pas in beeld komt als andere mogelijkheden die rechters en het Pieter Baan Centrum hebben om een stoornis vast te stellen niets opleveren. Daardoor kan de inschatting van 10 tot 25 jaarlijkse verzoeken ‘in de praktijk lager uitvallen’, aldus de OM-woordvoerder.