Onderzoek of ensovibep ziekenhuisopname bij covid-19 kan voorkomen

In het UMC Utrecht loopt sinds 5 juli een fase-2-klinische studie naar het kandidaat-geneesmiddel ensovibep. Onderzoeksleider Marc Bonten en collega’s bekijken of het medicijn ziekenhuiszorg bij coronabesmetting kan voorkomen en of het middel het herstel versnelt.

In de studie wordt ensovibep maximaal zeven dagen na de eerste symptomen van covid-19 toegediend. ‘Mensen moeten vooraan in de ziekte zitten en nog niet zo ziek zijn dat ze op de rand van een ziekenhuisopname staan’, zegt Bonten. Als de theorie van de onderzoekers klopt, voorkomt het dat het virus aan lichaamscellen kan binden. Daardoor verspreidt het virus zich niet door het lichaam, en worden mensen minder ziek.

Het middel is een zogeheten multi-DARPin. Een DARPin is een eiwit dat tien keer zo klein is als een monoklonaal antilichaam. Een multi-DARPin is een combinatie van verschillende eiwitten. In het geval van ensovibep binden drie eiwitten aan epitopen van het receptorbindende domein van de spikes op SARS-CoV2. ‘Twee andere eiwitten moeten ervoor zorgen dat het middel niet meteen uit het bloed verdwijnt’, zegt Bonten. Het gaat om een nieuwe klasse geneesmiddelen die nog niet op de markt is. Naast dit covidonderzoek loopt er een fase-3-studie naar de inzetbaarheid van DARPins bij neovasculaire (natte) leeftijdsgebonden maculadegeneratie.

Het UMC Utrecht is het enige Nederlandse ziekenhuis dat meedoet in de internationale, gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde Empathy-studie, waarin wetenschappers de veiligheid en werkzaamheid van drie verschillende doses ensovibep onder vierhonderd vrijwilligers onderzoeken. Op basis van de uitslagen van de tweede fase, wordt één dosis in fase-3 bij 1700 mensen onderzocht. Uit de fase-1-studie kwamen geen opvallende bijwerkingen naar voren.    

Coronapositieve proefpersonen met voldoende klachten kunnen deelnemen aan de drie maanden durende fase-2-studie. Bonten: ‘Het is voor Nederland een moeilijke studie om mensen voor te includeren. We zijn vorige week begonnen en toen waren er nog niet zoveel besmettingen. De mensen die zich meldden hadden vaak niet voldoende klachten. Nu de besmettingscijfers oplopen zal dat wellicht veranderen. In Azië en Zuid-Afrika is de epidemiologie heel anders en gaat de inclusie makkelijker.’ Het geneesmiddel wordt eenmaal via een intraveneus infuus toegediend. Deelnemers moeten vijf uur in het UMC Utrecht verblijven.

Het middel zou, als blijkt dat het werkt, het eerste coronamedicijn zijn dat niet in het ziekenhuis, maar in de fase ervoor al kan worden toegediend aan ongevaccineerde mensen en personen die ondanks vaccinatie ziek worden. ‘Als het blijkt te werken zal de prijs medebepalen hoe laagdrempelig het middel gegeven gaat worden. Als de prijs hoog is, zou je bijvoorbeeld op basis van BMI, leeftijd en medische geschiedenis kunnen besluiten of je het wel of niet geeft.’

Het preklinische onderzoek liet een effect zien op alle bekende varianten van het virus. Bonten: ‘De receptorbindende domeinen van het virus veranderen kennelijk niet voldoende om de werkzaamheid te verminderen. Maar goed, of dat echt zo is moet blijken. Er wordt bij ieder antibioticum ook gezegd dat resistentie onmogelijk is en dat is nog nooit juist gebleken.’

Deelnemers kunnen zich inschrijven via www.vaccinatiestudie.nl/onderzoeken/empathy.