Nederlandse huisartsen helpen aan Hongaarse grens

Huisartsen Fransje Lunstroot-Knüppe en Margreet Trip-Hoving krijgen dagelijks circa tien Oekraïense vluchtelingen op consult. Het is dus nog relatief rustig. Maar op hun tijdelijke Hongaarse hulppost, nabij de grens met Oekraïne, worden op korte termijn grotere groepen vluchtelingen verwacht als de humanitaire corridors in de Oekraïense stad Marioepol open gaan.

Lunstroot en Trip zijn het eerste weekeinde van april afgereisd naar het Hongaarse dorp Beregsurány. Als vrijwilligers voor de organisatie MedSpot bieden ze daar een week lang eerstelijnszorg in een tijdelijke hulppost. Die is daar, op zo’n anderhalve kilometer van de grens, opgericht door de internationale hulporganisatie de Orde van Malta.

Medische hulp

De twee huisartsen meldden zich hiervoor aan via het initiatief van huisarts Bernard Leenstra, die in een Telegram-appgroep Nederlandse artsen samenbrengt die hulp willen bieden rond Oekraïne. Lunstroot werkt normaal als waarnemend huisarts, en daarnaast op vluchtelingenkamp Harskamp. Ook Trip, die voor haar huidige waarnemerschap eerder ook als tropenarts werkte, biedt wekelijks zorg op Harskamp. Lunstroot: ‘Ik wilde meer dan alleen goederen doneren. Ik wilde iets toevoegen door medische hulp te bieden.’ Een week als vrijwillig huisarts de helpende hand bieden was voor beiden in te passen in hun werk- en privéleven.

In het Hongaarse dorp is een ‘soort kampement met containers en tenten’ ingericht, schetsen de twee huisartsen, bij een oude school met een gymzaal waar vluchtelingen die over de grens komen, worden opgevangen. Trip: ‘Het is goed georganiseerd. De Orde van Malta haalt vluchtelingen die zonder eigen vervoer de grens over komen op met busjes.’ Lunstroot: ‘Dit is een doorstroomlocatie, waar vluchtelingen een paar uur rusten voordat ze doorreizen naar een vervolgplek. Alleen bij uitzondering overnachten mensen hier. De meeste mensen hebben zelf al een plan om door te reizen naar een land waar ze familie of vrienden kennen.’ Ook komen er groepen vluchtelingen die door andere landen zijn uitgenodigd. De Orde van Malta regelt het verdere vervoer daarvoor.

Consulten

In de tijd dat ze bij de post in dorpje verblijven, kunnen de mensen 24 uur per dag voedsel en drinken en dus medische hulp krijgen. In de begindagen van de oorlog arriveerden er dagelijks zo’n duizend vluchtelingen, weten Lunstroot en Trip, wat tot zo’n zeventig consulten per dag leidde. Lunstroot en Trip schatten dat er nu dagelijks zo’n drie- tot vierhonderd vluchtelingen in het dorp arriveren, en ze dagelijks zo’n tien mensen op consult krijgen. Trip: ‘Mensen komen bij ons omdat ze niet lekker zijn en misselijk van het reizen, of met luchtwegklachten, of omdat ze hun medicatie zijn vergeten mee te nemen of kwijtgeraakt.’ Ze proberen in beeld te krijgen of bijvoorbeeld een hoge bloeddruk niet is verergerd door medicijngebrek, en of de mensen door een dokter op hun vervolglocatie moeten worden gezien.

De huisartsen worden ondersteund door tolken om de hulpvragen duidelijk te krijgen. En ze hebben veel baat bij een vertaal-app, Say Hi, die zowel in schrift als gesproken taal vertaalt. Lunstroot: ‘Ik kon hiermee een Russischsprekende Oekraïner begrijpen, dat ging vlekkeloos.’ Verder is er telkens één Hongaarse arts beschikbaar, wat formeel nodig is om medicatie te mogen voorschrijven en verstrekken.

Heftigheid

In het dorp arriveren vooral vrouwen, kinderen en oudere mannen. Lunstroot en Trip ervaren de vluchtelingen als rustig en niet al te getraumatiseerd. In die zin valt de heftigheid van de situatie hen nog mee. Lunstroot: ‘De mensen die hier arriveren, komen vooral nog uit rustigere gebieden. Maar misschien zitten ze ook nog in de eerste shockfase en komen psychische klachten later pas.’ Trip: ‘Wel hebben we een man behandeld die vier weken eerder bij een bombardement op Charkov gewond was geraakt. Die wond was necrotisch en daar hebben we weefsel weggehaald, de wond schoongemaakt en hem van antibiotica voorzien.’

Lunstroot: ‘Toen hadden we het eerst echt de oorlog in onze spreekkamer.’ Trip beschrijft de aanblik van busjes vol vluchtelingen die het dorp in rijden. ‘Als je dan moeders met kinderen uit de busjes ziet komen, die hun man hebben moeten achterlaten, weet je dat het om mensen gaat die aan het begin van een nieuw, heel onzeker leven staan. Dat is de realiteit en die is heftig om te zien.’

Medicatie

Nu het aantal consulten nog beperkt is, hebben de twee huisartsen zich ook beziggehouden met het sorteren van de vele gedoneerde medicatie waar de spreekkamer-container mee vol stond. Daar hebben ze ook een acute set mee ingericht, ‘zodat je niet misgrijpt’ in acute situaties. Lunstroot: ‘We slapen zelf in een container, op veldbedjes. We zijn 24 uur per dag aanwezig als er medische hulp nodig is. Dat is ook belangrijk.’ Maar de verwachting is dus dat het weer drukker wordt op deze post.

De twee huisartsen worden na komende weekeinde afgelost door andere Nederlandse artsen, die ook een week voor hun rekening nemen. Die hebben ze inmiddels via Zoom bijgepraat over wat ze kunnen verwachten. Zelf overwegen ze over een tijdje nog een keer een week te gaan. Trip: ‘Thuis hoor je over de verschrikkingen van de oorlog. Het is toch spannend om deze kant op te gaan. Maar we voelen ons heel veilig hier. Het is ook fijn om de andere kant van de oorlog te zien. De betrokkenheid en naastenliefde. Dat mensen klaarstaan voor elkaar.’

App-groep

Huisarts Leenstra, die de eerste contacten legde met de hulporganisaties, heeft inmiddels een Telegram-groep met daarin 414 artsen die bereid zijn om zich in te zetten voor Oekraïne. De post in het Hongaarse dorp is volgens Lunstroot en Trip tot mei bij toerbeurt bemand; Leenstra heeft het over ‘een tiental artsen’ die naar Hongarije gaan de komende tijd. Daarnaast heeft Leenstra via een andere organisatie, Intersos, kunnen bemiddelen voor ‘een enkele arts’ die naar Moldavië afreist.