Geen verwijt

‘U hoeft uzelf helemaal niks te verwijten’, zegt hij. Ik zit naast zijn bed op een krukje in het hospice en houd zijn hand vast. ‘Dat wil ik nog maar even gezegd hebben’, vervolgt hij en kijkt me met tranen in zijn ogen aan. Ik kijk met eveneens betraande ogen terug.

We waren aan het praten over de afgelopen weken. Nee eigenlijk: hij was aan het praten en ik was aan het luisteren. ‘U bent onze dokter’, was hij begonnen, ‘en in de eerste jaren heeft u niet veel last van ons gehad, toch?’ En dat klopte. Ik ken het echtpaar al bijna twintig jaar. Beiden vitaal, zelfstandig wonend, zelfstandig levend. Met mevrouw was, behalve een wat hoge bloeddruk, nooit iets aan de hand geweest. Bij hem wel. Niertumor ontdekt, geopereerd, nier eruit gehaald, ik bel een paar dagen later op, was hij alweer aan het werk. Ze waren veel aan het werk, ook al waren ze met pensioen, dat vonden ze fijn. Hij in het bedrijf van zijn zoon, zij deed alles in hun huis en de hele tuin zag er perfect onderhouden uit. En zo ging het steeds. Na een in mijn ogen pittige operatie of ziekbed, was hij na een paar dagen alweer opgeknapt. En hij vond het alleen maar mooi wat de mogelijkheden binnen de gezondheidszorg tegenwoordig allemaal waren. Knap was het. Wat zijn eigen aandeel hierin was, zag hij niet.

Maar ze werden ouder. Zij werd eerst alleen maar een beetje vergeetachtig, maar in de loop van de tijd werd dat steeds erger. Zijn kanker was niet meer te behandelen en hij werd zichtbaar ouder en fragieler. En had pijn, veel pijn. Maar hij wilde voor haar blijven zorgen, en zij wilde niks. Geen dagopvang, geen mensen in huis, geen bemoeienis met het eten koken, geen hulp met wassen en aankleden. Niks. En de zorg werd voor hem steeds zwaarder. Zij herkende hem niet meer, het eten koken lukte niet, en ze wilde weglopen. Er kwam een bed in de kamer, maar zij vond dat hij daar niet in moest gaan liggen. Ja even rusten en dan weer aan het werk, alles kwam wel weer goed.

In deze periode kreeg ik een nieuwe collega, en zij nam een deel van de zorg over. Kwam ook regelmatig bij het echtpaar. We probeerden een opening te creëren om een crisis te voorkomen, maar dat lukte niet. Uiteindelijk ging het niet meer, de zorg voor zijn vrouw werd te zwaar voor hem. Op de dag dat hij in het hospice werd opgenomen, werd zijn vrouw met een inbewaringstelling opgenomen op een psychogeriatrische afdeling van het verpleeghuis.

‘Het was verschrikkelijk’, zei hij. ‘Ze kwamen met vier mensen.’ Vier vreemde mensen om te bekijken en te beslissen dat deze vriendelijke, kleine, frêle vrouw niet meer in staat was om beslissingen over zichzelf te nemen. En zo de mogelijkheid te creëren om haar tegen haar zin op te nemen, omdat ze een gevaar voor zichzelf zou zijn als ze alleen thuis zou blijven. Mijn collega was er geweest, ik was die dag vrij. ‘Vier vreemde mensen’, zei hij. ‘Misschien, heel misschien had ze u wel herkend als u er was geweest. Maar ja, u was er niet. Maar u hoeft uzelf helemaal niks te verwijten hoor.’

Tsja…