Een potentieel medicijn tegen coeliakie

Coeliakie wordt bestreden met een levenslang glutenvrij dieet, maar uit een proof-of-concept-studie van Schuppan e.a. in NEJM blijkt dat een medicamenteuze behandeloptie in de toekomst niet ondenkbaar is.

Het potentiële geneesmiddel ZED1227 remt het enzym transglutaminase 2 dat glutenpeptiden geschikt maakt voor de binding aan antigeenpresenterende cellen; een stap in de cascade die bij mensen met een bepaalde genetische aanleg tot ontstekingsreacties in het dunnedarmslijmvlies kan leiden. Volwassenen met een specifiek genotype (HLA-DQ2 of -8) en bewezen coeliakie (darmbiopten) konden aan de studie meedoen. Voorafgaand aan de randomisatie moesten de deelnemers minimaal twaalf maanden een streng glutenvrij dieet volgen. Na randomisatie slikten de 142 deelnemers dagelijks gedurende zes weken het middel ZED1227 – 10, 50 of 100 mg per dag – of een placebo. Dat deden ze ‘s ochtends en een halfuur daarna aten ze een biscuit met 3 mg gluten. De rest van de dag moesten ze zich aan het glutenvrije dieet blijven houden.

Na zes weken bleek dat gecontroleerde glutenblootstelling in de ZED1227-groepen tot minder schade aan de dunnedarmmucosa had geleid vergeleken met baseline dan in de placebogroep. Ook op de secundaire uitkomstmaten, zoals aanwezigheid van coeliakiesymptomen, deden de ZED1227-groepen het beter. Bijwerkingen als hoofdpijn en maagdarmklachten kwamen grotendeels overeen tussen de groepen.

De onderzoekers erkennen dat vóór de randomisatie enkele geïncludeerde deelnemers uitvielen en dat de analyse werd gehinderd door missende data. Bovendien betrof het een fase-II-onderzoek met weinig deelnemers. Die beperking noemt commentator gastro-enteroloog en immunoloog Bana Jabri ook. Desalniettemin vindt ze het bemoedigend dat ZED1227 al in zes weken en bij een relatief lage glutenblootstelling effectief was. Ze vindt een medicamenteuze behandeloptie bij coeliakie nodig omdat een levenslang volledig glutenvrij dieet moeilijk is vol te houden en dat dieet ook niet bij iedereen tot het verdwijnen van symptomen of volledig herstel van de darmmucosa leidt.