Eeg-activiteit stervend brein lijkt mogelijk op een ‘bijna-doodervaring’
3 reactiesRaul Vincente en collega’s schrijven in Frontiers in Aging Neuroscience dat ze per toeval de eeg-activiteit van een stervend menselijk brein in beeld brachten. Het patroon van hersengolven duidt mogelijk op zoiets als een bijna-doodervaring.
Bij een tachtiger met een traumatisch subduraal hematoom werd vanwege het postoperatieve klinisch beeld continue eeg-monitoring gestart. Tijdens dat onderzoek stierf de patiënt. In de dertig seconden voor en na de hartstilstand zagen de onderzoekers veranderingen in hersenactiviteit, in het bijzonder van de gammagolven. De veranderingen vertonen gelijkenissen met het ophalen van herinneringen, dromen en mediteren, schrijven de onderzoekers, en dat duidt mogelijk op zoiets als een bijna-doodervaring.
Volgens hen is dit de eerste keer dat de activiteit van een stervend menselijk brein zo uitgebreid in beeld werd gebracht. Voor ratten gebeurde dit al eerder bij een experimenteel onderzoek. De veranderingen in hersenactiviteit van een stervend dierlijk en een stervend menselijk brein blijken overeenkomsten te vertonen. Mogelijk laten de hersenen bij het sterven een reeks stereotiepe activiteitspatronen zien, schrijven de onderzoekers, en als dat klopt, dan kan dat van pas komen bij de timing van orgaandonatie. Al is er natuurlijk meer onderzoek nodig dan een casereport over één patiënt bij wie mogelijk ook sprake was van verstorende factoren, zoals uitgebreide hersenzwelling.
www.doi.org/10.3389/fnagi.2022.813531
Lees ook
L. Rosendahl
Webredacteur
Reactie van Pim van Lommel, cardioloog n.p. Auteur van ‘Eindeloos bewustzijn’.
Het artikel in Medisch Contact no 11, 18 maart 2022, pagina 30, Wetenschap, heeft als titel: ‘EEG-activiteit stervend brein lijkt mogelijk op een ‘bijna-doodervaring’ (...BDE). In het artikel in ‘Frontiers in Aging Neuroscience’ door Vincente e.a. wordt de hersenactiviteit beschreven bij een stervende patiënt met een bestaand zeer ernstig hersenletsel. Ze beschrijven een korte (relatieve) toename van gamma golven in het EEG op het moment dat volgens hún criteria de patiënt een hartstilstand heeft. Zij definiëren de hartstilstand als ‘het acute verlies van hartfunctie zoals bepaald door de onmogelijkheid om een meetbare pols te kunnen verkrijgen in het ECG’. Zij schrijven dat de patiënt een ventriculaire tachycardie kreeg met perioden van ademstilstand en een klinisch beeld van ‘cardiorespiratoir arrest’. In figuur 2A wordt er echter nog steeds activiteit in het ECG geregistreerd ná het moment dat in de figuur wordt aangegeven dat patiënt een hartstilstand heeft! Bij een ventriculaire tachycardie ontstaat een zeer lage bloeddruk, vaak zonder meetbare pols, en gepaard gaande met bewusteloosheid, maar in de hersenen ontstaat hypoxie, een tekort aan zuurstof (low-flow), dit in tegenstelling tot een hartstilstand (ventrikelfibrilleren of asystolie), waarbij anoxie ontstaat (no-flow).
Omdat verhoogde gamma activiteit in relatie staat met cognitieve processen bij gezonde personen schrijven de auteurs dat het intrigerend is om te speculeren dat in de stervensfase een ‘levensoverzicht’ zou kunnen worden ervaren. In het geregistreerde EEG van de stervende patiënt namen alle activiteiten in het gebied van alfa, bèta, en delta golven af, maar sneller dan de afname van de gamma golven, zodat er sprake was van een absolute afname van alle geregistreerde hersenactiviteiten, maar omdat de gamma activiteit langzamer afnam resulteerde dat in een ‘relatieve toename’.
Zij zijn terughoudend om hun EEG-bevindingen tijdens het stervensproces van deze patiënt te generaliseren omdat ze alleen maar een doorlopende registratie van het EEG hebben bij deze patiënt op een ICU met pathologische condities (bloeding, zwelling, epileptische aanvallen), en het was niet mogelijk om een normale EEG-activiteit te registreren dat als ‘baseline’ voor vergelijking kon dienen. Verder dient men volgens hen rekening te houden met het feit dat bij bewusteloosheid door anesthesie de hersenactiviteit verandert, dat medicatie zoals een hoge dosis anti-epileptica een verhoogde gamma activiteit kan veroorzaken en de neuronale activiteit beïnvloedt.
Volgens de auteurs ontbreekt systematisch onderzoek naar hersenactiviteiten gedurende de stervensfase. Maar dat is wel degelijk bekend. Bij een acute hartstilstand ziet men een eerste verandering in het EEG na 6- 8 seconden, en een ‘flatline’ van het EEG na 15-20 seconden. Literatuur op aanvraag.
Samenvattend: Wat de ‘populaire pers’ schrijft over de inhoud en conclusies van het inmiddels veel geciteerde artikel lijkt te worden gebruikt om een materialistische verklaring voor een BDE te kunnen rechtvaardigen. En nu maakt ook de redactie van Medisch Contact dezelfde fout. Men schrijft: Het patroon van hersen golven duidt mogelijk op zoiets als een bijna-doodervaring. Dit soort conclusies zijn uitermate voorbarig, en worden niet door de inhoud van het geciteerde artikel gerechtvaardigd.
H. van der Pol
psychiater, Heerenveen
Ik heb een poging gedaan om het gerefereerde artikel te lezen. Dat viel niet mee want het grootste deel betreft een hoogst technische uiteenzetting omtrent de electro-encefalografie van het onderhavige geval. Wat daarbij opvalt is dat de verschillen...de soorten 'golven' als een soort zelfstandig mechanisme lijken te worden gezien in plaats van als waargenomen globale, gemiddelde electrische activiteit van (betrekkelijke grote delen van) de hersenen.
Dan volgt het in dit soort literatuur gebruikelijke tamelijk schimmige en grote-stappen-snel-thuis-betoog over de relatie met psychische fenomenen, waarbij de onbewuste filosofische aannames te talrijk zijn om hier te benoemen. Ik vond een drietal passages in dit toch vrij uitgebreide verslag, de eerste twee al in de inleiding:
-In healthy subjects, neural oscillations provide a temporal frame for information processing of perception, consciousness and memory during waking, dreaming and meditation
-Theta rhythms play a critical role in memory recall, especially in verbal and spatial memory tasks as well as during meditation
-Given that cross-coupling between alpha and gamma activity is involved in cognitive processes and memory recall in healthy subjects, it is intriguing to speculate that such activity could support a last “recall of life” that may take place in the near-death state.
De kop boven dit MC-artikel 'EEG-activiteit stervend brein lijkt mogelijk op een 'bijna-dood-ervaring' is dan ook wel een hele vergaande speculatie, die overigens ook in het gerefereerde artikel wordt gedaan. Ook in de MC-kop trouwens al weer een hoop reductionistische aannames en kleuringen: 'stervend brein', los van de Angelsaksisch aandoende verwoording, 'brein' suggereert al iets van de computermetafoor van de hersenen, waarom niet gewoon gesproken over 'afstervende hersenen' of zoiets. Dan 'eeg-activiteit....lijkt op een 'bijna-dood-ervaring'. EEG-activiteit lijkt daar helemaal niet op! De kop zou geweest kunnen zijn: 'eeg-activiteit van afstervende hersenen zou misschien overeen kunnen komen met eeg-activiteit bij een 'bijna-dood-ervaring', als we die laatste zouden hebben gemeten'. Ik geef toe: weinig click bait-potentie.
De bijna gretigheid waarmee de bevinding uit het artikel wordt uitvergroot om te passen binnen het reductionistische discours en hoe daarmee impliciet de ervaring zelf gediskwalificeerd lijkt te worden, is op zijn minst opvallend.
A. Vrielink
huisarts
Zou deze activiteit er dan ook mee te maken kunnen hebben, dat nog al eens een gesedeerde patient nog heel even contact lijkt te maken, vlak voor zijn overlijden?