Laatste nieuws
Vandaag op de werkvloer

‘Donorbereidheid steeg door pandemie’

Plaats een reactie

Hoe vergaat het artsen op de werkvloer in tijden van covid-19? Vandaag de belevenissen van donorarts KNMG Berdine Sijtsma bij bloedbank Sanquin en medisch directeur en donorarts KNMG Mirjam Fechter van centrum voor stamceldonatie Matchis.

Links: Mirjam Fechter; rechts: Berdine Sijtsma
Links: Mirjam Fechter; rechts: Berdine Sijtsma

Het nadeel van de coronapandemie komt met een klein voordeel: de doneerbereidheid lijkt te stijgen, zeker in het begin van de crisis, merkten Sijtsma en Fechter afgelopen jaar. Dat was geruststellend, want bij Sanquin en Matchis bestond in het begin van de coronapandemie de zorg of de bloed-, plasma- en stamcelvoorziening in gevaar zou komen als veel mensen ziek zouden worden.

Bij de bloedbanklocaties werd het drukker, merkte Sijtsma al snel. ‘Misschien dat mensen door het thuiswerken meer gelegenheid hebben.’ Maar dat is niet waar het meeste werk voor Sijtsma in ging zitten, ook al maakten de anderhalvemeterregels het soms lastig om al die donoren op te vangen bij de bloedbanklocaties. Er kwamen ook twee nieuwe grote bloedplasmaprojecten bij door de pandemie.

Hectisch

Ten eerste werd er gestart met de inzameling van convalescent plasma (met een hoge titer corona-antistoffen) dat in onderzoeksverband wordt gebruikt om covidpatiënten te behandelen. Daarnaast zamelde Sanquin in opdracht van VWS dertigduizend kilo anticovid-19 plasma in, bedoeld om een geneesmiddel tegen covid-19 te ontwikkelen.

Die projecten leverden ‘gigaveel nieuwe donoren op’, die ook nog eens goed in kaart moesten worden gebracht vanwege het onderzoeksverband. ‘Het is een hectische periode geweest’, blikt Sijtsma terug. De druk is inmiddels van de ketel rond de extra plasmaprojecten; nu is het tijd om de reguliere plasmadonaties weer ‘bij te trekken’. ‘We stellen bloedbanklocaties op zaterdag open en verruimen de openingstijden.’

Bij Matchis was niet alleen de vraag hoe de stamceldonatie overeind kon blijven, maar ook hoe de stamcellen op tijd bij patiënten konden blijven komen, binnen de internationale context waar Matchis in werkt om zoveel mogelijk matches tot stand te brengen. Fechter merkte dat ‘mensen graag hun huis uit kwamen om iets goeds te kunnen doen’. ‘Heel bijzonder, want stamceldonatie vergt echt een medische procedure. Je moet beenmerg afnemen of donoren vooraf injecteren met een groeifactor. Maar mensen bleken daar zelfs nog meer toe bereid.’ Matchis nam maatregelen om donoren te beschermen tegen mogelijke covidbesmettingen. ‘Donoren mochten met een taxi komen als ze geen auto hadden en we schermden ze in ziekenhuizen af van covidpatiënten.’

Koeriers

Daarnaast werd er ingezet op ‘het zo groot mogelijk maken van de kans dat hun donatie daadwerkelijk wordt gebruikt’, aldus Fechter. In een tijd waarin er avondklokken bestaan, grenzen sluiten, vluchten beperkt zijn en reisrestricties gelden, is het lastiger voor Matchis-koeriers om met de stamcellen in hun handbagage op tijd bij een patiënt elders op de wereld te arriveren, schetst Fechter. ‘Koeriers redden het niet altijd om binnen de 72 uur na de verplichte negatieve PCR-test op de luchthaven te zijn, door het reizen van en naar ziekenhuizen.’ Via VWS werd een schriftelijke uitzondering geregeld die koeriers nu op zak hebben. Maar ‘je moet alert blijven’, merkt de Matchis-arts, want bij elke nieuwe variant die opduikt, kunnen de regels in elk land weer veranderen.

Tijdelijk worden stamcellen nu vaker ingevroren en opgeslagen, in plaats van ‘vers’ gebruikt, zodat een patiënt pas de zware voorbereiding op transplantatie ingaat als passende stamcellen daadwerkelijk zijn gearriveerd. Maar dat wordt wat Fechter betreft meteen afgeschaft zodra het weer kan. ‘Dat betekent een extra handeling. Hoe minder handelingen, hoe veiliger het proces. Bovendien wil je gewoon dat cellen meteen worden gebruikt, daar geeft een donor ze voor.’

Overdraagbaar

Sijtsma zit in de Werkgroep Opdoemende Bloedoverdraagbare Infectieziekten (WOBI) van Sanquin. die ‘alle opdoemende bloedoverdraagbare infectieziekten in de gaten houdt’. Op basis van de ervaringen met MERS, het eerste SARS-virus en de huidige literatuur zijn er geen aanwijzingen dat covid-19 bloedoverdraagbaar is, ‘maar helemaal bewezen is het nog niet’, aldus Sijtsma. Ze noemt het geruststellend dat er tot nu toe wereldwijd geen overdracht via bloedtransfusie is gemeld.

Bij Sanquin geldt dat bloeddonatie alleen mag als mensen klachtenvrij zijn, ten minste veertien dagen klachtenvrij zijn na doorgemaakte covid-19 en niet met patiënten in aanraking zijn geweest. Ook wordt donoren gevraagd het te melden als ze binnen een paar dagen na donatie toch ziek worden met koorts of benauwdheid; dan haalt Sanquin ‘uit voorzorg’ hun producten terug voor zover dat nog kan.

Bij Matchis worden donoren gescreend, en gaat het stoplicht voor donatie al op rood ‘bij een vermoeden van covid’. De enkele donoren die na donatie covid-19 kregen, hebben geen ernstiger ziekteverloop, weet Matchis inmiddels ook uit monitoring. Fechter: ‘Onze donoren zijn ook vaak jong en in goede gezondheid. We weten steeds meer, maar passende maatregelen blijven nodig zolang deze pandemie nog duurt.’

Lees ook
Nieuws covid-19 Vandaag op de werkvloer
  • Ilse Kleijne

    Ilse Kleijne-Thoonsen is journalist bij Medisch Contact, met een focus op opleiding, loopbaan en arbeidsmarkt.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.