Laatste nieuws
Blog

De coronacrisis als trauma

Plaats een reactie

De coronacrisis heeft alle kenmerken van een trauma. Er zo naar kijken heeft mij geholpen met meer bewustzijn mijn plaats te vinden in de stroom van gebeurtenissen waar we in zitten. Misschien dat dit gezichtspunt voor collega’s ook een nuttige aanvulling kan zijn. In de eerste plaats voor die van de ic’s die aan de frontlinie staan – als ze niet allang vanuit vergelijkbare beelden werken.

Freud definieerde een trauma als een gat in de beschermende barrière tegen stimuli van buiten. Vechten, vluchten en freeze vormen onze instinctieve stressrespons daarop. Ingegeven door wat we het reptielenbrein noemen: het evolutionair oudste deel van ons brein gericht op overleving bij acuut gevaar.

In het coronadrama zijn voorbeelden van instinctieve vecht- en vluchtreacties hamsteren, vechten om een pak melk in de supermarkt, beschermingsmiddelen jatten uit het ziekenhuis, grenzen sluiten, de schuld geven aan andere landen en proberen voor je eigen land als eerste een vaccin binnen te halen.

Gelukkig is dit niet de enige respons die we zien optreden. Onze premier Mark Rutte liet dat in zijn historische toespraak over het Nederlandse coronabeleid op overtuigende wijze zien. De door hem beschreven weg van het midden is gebaseerd op keuzes waarin rationele, wetenschappelijk onderbouwde ingrediënten leidend zijn. En hij benadrukte het belang van samenwerking en elkaar ondersteunen.   

In het prachtige boek De tijger ontwaakt[i] is te lezen dat je ook deze keuzes kunt zien als passend bij een traumarespons. Auteur Peter Levine gebruikt de metafoor van een rivier. Door een trauma ontstaat in de stroom van onze levensrivier een draaikolk die naar binnen is gericht: de onmiddellijk optredende instinctieve vecht-, vlucht- en freezereacties op het trauma. Maar tegelijkertijd komt er een andere draaikolk in beweging. Deze is in tegengestelde richting juist naar buiten gericht. Dit is de op herstel en genezing gerichte beweging die de natuur ons ook heeft meegegeven. Deze beweging heeft evolutionair gezien een andere basis in de hersenen: het limbische systeem waarin emoties in relationele zin centraal staan (zoals bij het zoeken naar verbinding en samenwerking) en de neocortex met een rationele grondslag (bijvoorbeeld je baseren op wetenschappelijke inzichten). Volgens Levine is het voor het goed omgaan met een trauma belangrijk om je bewust te zijn van dit proces en ritmisch tussen de twee draaikolken heen en weer te pendelen. Dat vraagt van je om voldoende bij jezelf te blijven zodat je in staat blijft op te merken wat er in je lichaam en geest gebeurt. En daarop kunt reageren.  

Dat betekent dat we aanvaarden dat angsten, verdriet, frustratie en agressie bij dit coronatrauma horen en hier rekening mee houden. Maar ook dat we weten te pendelen naar de andere kant, naar de hulpbronnen die er zijn. Zoals samenwerking zoeken in het werk, maar ook in de informatievoorziening, aandacht geven aan je leefstijl om je weerstand op peil te houden, je stressniveau te hanteren en je telefoon te managen. Daardoor help je jezelf als dokter, maar ook de patiënten. En kun je allicht makkelijker je plaats vinden in de steeds verder aanzwellende stroom die zich rond deze crisis ontvouwt.   

lees ook

  • Bram Tjaden

    Bram Tjaden is huisarts en mindfulnesstrainer.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • Er zijn nog geen reacties
 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.