Anderhalvelijnszorg goed alternatief voor ziekenhuiszorg

Een flinke daling van de zorgkosten per patiënt, kortere wachttijden, tevredenheid bij de patiënten en geen nadelige gevolgen voor de gezondheid. Dat zijn in grote lijnen de vruchten van een jarenlange proef in Zuid-Limburg met anderhalvelijnszorg.

In die ‘proeftuinen’ verwijzen huisartsen laagrisicopatiënten met laagcomplexe klachten door naar een ‘anderhalvelijnscentrum’, waar specialisten op basis van één of twee consulten een behandeladvies geven aan de huisarts. De patiënt blijft intussen onder regie van de huisarts. De specialisten worden dus eigenlijk als inhoudelijk deskundigen ‘ingehuurd’. Doel: verbeteren van de gezondheid van de populatie en van de ervaren kwaliteit van zorg tegen minder kosten, en betere samenwerking van en kennisoverdacht tussen huisartsen en medisch specialisten.

Onderzoekers van de Universiteit Maastricht (UM) evalueerden de proeftuinen. Ze vergeleken patiënten die een consult kregen bij een specialist in een anderhalvelijnscentrum met patiënten die een consult kregen in het ziekenhuis. In de proeftuin Blauwe Zorg (regio Maastricht-Heuvelland) ging het daarbij om een veelheid aan specialismen: dermatologie, interne geneeskunde, neurologie, orthopedie, oogheelkunde, reumatologie, keel-neus-oorheelkunde, gynaecologie en urologie en in de proeftuin MijnZorg (Oostelijk Zuid-Limburg) om cardiologie.

Van de patiënten die een consult hadden gekregen in de anderhalvelijnszorg werd slechts één op de vijf doorverwezen naar het ziekenhuis. Bij de overige 80 procent was de zorgvraag dus beantwoord of deed de huisarts de verdere behandeling. De gemiddelde zorgkosten in de anderhalvelijnszorg waren bovendien aanzienlijk lager dan de kosten die in het ziekenhuis werden gemaakt. Patiënten waren ook meer tevreden en de nieuwe aanpak had geen nadelige gevolgen voor hun gezondheid. Niettemin vonden de onderzoekers geen substitutie-effect, met andere woorden: het openen van anderhalvelijnscentra heeft niet geleid tot minder patiënten in de tweede lijn op de poli. 

In een derde proeftuin, Anders Beter (regio Westelijke Mijnstreek), ging het juist expliciet om substitutie. Het zorgpad ‘Beter bewegen bij artrose’ moest voorkomen dat bij patiënten met artrose aan de knie of heup onnodig beeldvormende diagnostiek wordt uitgevoerd of dat ze worden verwezen naar de tweede lijn. Dat leidde inderdaad tot verbeteringen, met name op het gebied van diagnostiek. Toch denken de onderzoekers dat patiënten én zorgprofessionals nog beter doordrongen kunnen raken van het feit dat beeldvormende diagnostiek ook volgens de bestaande richtlijnen zelden nodig is om artrose te diagnosticeren.