‘Alcohol helpt normaal intellect naar de gallemieze’

Alcoholmisbruik, een psychiatrische ziekte of laagbegaafdheid kunnen sporen nalaten bij een ongeboren kind. Afgelopen week vroeg een groep deskundigen aandacht voor de kinderen van de kleine groep zwangere moeders die ondanks intensieve begeleiding een gevaar voor hun eigen kind zijn. Tom Schneider, emeritus-gynaecoloog en perinatoloog aan het Erasmus MC licht de petitie toe.

Welke reacties krijgen jullie op het voorstel?

‘In 2012 en 2016 kwamen we ook met dit voorstel. Het komt voort uit onze achtergronden, Cees de Groot is kinderrechter en ik ben gynaecoloog. Ik heb me twintig jaar beziggehouden met zwangeren die verslaafd, psychiatrisch ziek of zwakbegaafd zijn. Met die ervaringen zijn we bij elkaar gekomen met nog een paar anderen. Steeds als we ons voorstel doen, wordt er gereageerd zoals afgelopen week in Trouw: het zou gaan om het wieden in de tuin der mensen, voortplanting van zwakke onderdanen onmogelijk maken en het “lebensunwarte Leben”. Maar het gaat niet om die vrouw, het gaat om het kind, dat wordt beschadigd. Als je een fles wodka per dag drinkt en je bent zwanger, dan is het kind aan het eind van de zwangerschap verziekt voor het leven. Daar hameren we op, maar niet erg succesvol. De Kamer vindt het, denk ik, naast alle euthanasieperikelen toch een onderwerp waar ze zich liever niet aan brandt.’

Is dit ergens ter wereld geregeld?

‘Ik weet het niet, ik denk het niet eigenlijk. Er zijn wel meer mensen die hierover hebben nagedacht, zoals VWS-minister Hugo de Jonge, toen hij wethouder in Rotterdam was. Destijds hebben we uitgebreid met hem gesproken. Toen begreep hij waar het om ging en was daar ook wel positief over. Wij hoopten dat hij zich dit zou herinneren toen hij minister werd. Maar het heeft politiek z’n problemen. Ik weet niet waar hij nu staat. Wij willen dwang, en daar zit een praktisch probleem aan. Hoe zorg je dat iemand anticonceptie blijft gebruiken als de rechter dat heeft voorgeschreven? Aan de verschillende middelen kleven verschillende moeilijkheden. De pil kan je niet slikken, het staafje kan je uit je arm peuteren, voor de prikpil kan je na drie maanden niet verschijnen. Dat moet onder dwang.’

Hoe zou dat dan moeten?

‘Ja, de prikpil is waarschijnlijk nog het handigst omdat het een keer in de drie maanden is en je zou kunnen zorgen via de politie dat iemand bij een dokter komt die dat gaat inspuiten. Ik begon daar vier jaar geleden over op het Gynaecongres, de grootste vergadering van gynaecologen in Nederland. Toen was 60 procent ervoor dat de rechter gedwongen anticonceptie kan opleggen, 20 procent was tegen.’

Wat vinden juristen ervan?

Rechtsfilosofisch is iedereen het ermee eens dat je een kind niet mag beschadigen. Tot dat moment zegt iedereen: “Ja”. Maar die beschadiging komt door de moeder, dus we moeten iets tegen die moeder doen. Dan wordt het ingewikkelder voor de meesten.

Speelt het een rol dat het publiek zich meer kan voorstellen bij een zwangere vrouw dan bij een beschadigde baby?

‘Ja, we moeten eigenlijk vaker vertellen over die kinderen. Cees de Groot geeft altijd het voorbeeld van een vrouw die als prostituee meer verdient als ze zwanger is. Dat is een verhaal uit zijn praktijk. En zo heb ik er ook wel een paar. Ik was een verloskundig gynaecoloog. Mijn niche was eigenlijk: verslaafden en psychiatrisch patiënten. Ik vroeg me regelmatig af hoe hun ouderschapskwaliteiten zouden zijn. Dan heb je veertig weken de tijd om daar een antwoord op te formuleren. Ik overlegde met verslavingsorganisaties, lichtte de Raad voor de Kinderbescherming in. Die veertig weken gebruikten we om erover te vergaderen, met de psychiater, maatschappelijk werker, verslavingsorganisaties, huisartsen. Zo werd besloten wat er met de baby zou gebeuren na de geboorte: naar de moeder, of uit huis geplaatst.’

Welke schade kan een ongeboren kind oplopen?

‘Het foetaal alcoholsyndroom (FAS) bijvoorbeeld. Als een zwangere vrouw meer dan twee glazen alcohol per week drinkt, gaan hersencellen van het kind kapot. En als ze veel meer drinkt, komt er een beeld met aangeboren afwijkingen, een gelaat dat er echt anders uitziet. Met een paar glazen alcohol per dag help je een normaal intellect naar de gallemieze. Ik weet niet precies hoeveel FAS-kinderen er per jaar worden geboren. Er zijn mensen die pleiten voor een alcoholanamnese in de zwangerschap of zelfs zwangere vrouwen testen of ze recentelijk hebben gedronken. Maar dat klinkt allemaal weer onsympathiek omdat je die vrouwen benadeelt. De vaders hoef je niet te testen. Je legt de zwangere vrouw iets op. Dat klinkt vervelend, maar ja, het gaat om dat kind.’

Zijn er organisaties voor gehandicapte kinderen die iets voor jullie voorstel voelen?

‘Hulpverleners uit de psychiatrie en het verslaafdencircuit zijn het met ons eens.’

Zien jullie alternatieven voor jullie voorstel?

‘Nee, je stopt de vrouw met het slechte wat ze doet met die kinderen, of je doet dat niet. Het heeft sinds de dertiger jaren een slecht imago. Maar het is iets anders.’