Zwijgen over kanker

Tanneke Wigersma is een jeugdboekenauteur met lef. In Acht dagen met Engel stond het thema incest centraal (zie MC 37/2004: 1436), en in haar nieuwste boek, Mijn laatste dag als genie, heeft de 15-jarige hoofdpersoon Meije ongeneeslijke kanker. Maar dat weet niemand! Meije is een beetje een in zichzelf gekeerd kind, maar ze heeft wel een soort natuurlijke autoriteit.

Hoe anders is haar beste vriendin Fay: uitdagend, brutaal, een gothic meisje. Naast Fay oogt Meije een beetje als een grijze muis. Meije voelt zich niet lekker, ze is snel moe, vaak misselijk en ze vermagert. Ze gaat naar de huisarts, maar de verwijsbrief scheurt ze in snippers. Voor de buitenwereld oogt ze kwetsbaar en wat ziekelijk, maar bij vragen naar haar gezondheid antwoordt Meije onophoudelijk dat het om bloedarmoede gaat. Via haar kleding maskeert ze haar neergang in gewicht. Totdat ze in elkaar zakt en naar het ziekenhuis wordt vervoerd. De diagnose gemetastaseerd carcinoom is snel gesteld. Meije sterft.

In het tweede deel van de roman vindt en leest Fay de dagboeken van Meije. Lezing valt Fay én de lezer van dit boek rauw op het dak. Heel indringend krijgt Meije diepgang: haar zorgen, haar paniek, de existentiële wanhoop, en vooral... de noodzaak tot liegen. Nimmer heeft ze ook maar iemand in vertrouwen genomen over haar angsten. Haar ouders niet, haar broer niet, noch haar beste vriendin.

Dit schrijnend-pijnlijke dagboek geeft stem aan een angstig meisje: ‘Ik wil niet naar het ziekenhuis. Ik wil niet onderzocht worden. (…) Ik ben gestopt met uitleggen en ben begonnen met liegen. Het gaat goed met mij. Al maandenlang. (…) En niemand zal boos zijn, want ziek zijn is iets wat je overkomt. Je niet thuis voelen op aarde is een keuze.’ In die laatste uitspraak ligt het bijzondere van dit boek besloten: Meije voelt dat ze stervende is, maar kiest liever voor de dood dan…

Tja, dan wat? Dan anderen lastigvallen? Haar droge humor snijdt soms door je ziel: ‘Geen seks. Ik zal als maagd de grond in gaan.’ Fay voelt zich verraden en neemt op de crematie van haar vriendin het woord. Dit alles gebeurt in het korte, ontroerende slot van het boek.

Tanneke Wigersma kan uitstekend schrijven en vindt vaak exact het goede woord, zoals ‘koude-tepeltruitjes’. Dit boek, met zijn vernuftige compositie, geeft een verpletterend inzicht in de psyche van een doodziek kind. Frans Meulenberg

Tanneke Wigersma, Mijn laatste dag als genie, Querido, 133 blz., 12,95 euro.