Verzwijgen belangen ‘enigszins verwijtbaar’
3 reactiesEmeritus hoogleraar klinische pathologie Chris Meijer heeft in één wetenschappelijke publicatie achterwege gelaten zijn zakelijk belang te vermelden in een bedrijf dat gebaat zou kunnen zijn bij de uitkomst van het onderzoek over screening op het HPV-virus.
Het verzwijgen van zijn aandelen in het bedrijf Diassay in een artikel in Journal of Clinical Microbiology is hooguit ‘enigszins verwijtbaar’, zo oordeelt de Commissie Wetenschappelijke Integriteit VU-VUmc waaraan Meijer als emeritus hoogleraar is verbonden. De commissie vindt dat het vertrouwen in de wetenschap in uitermate geringe mate is geschonden.
De hoogleraar van het VUmc kwam in juni 2015 in opspraak toen NRC onthulde dat hij jarenlang verzweeg dat hij lucratieve aandelen bezat en mede-eigenaar was van bedrijven die garen spinnen bij het nieuwe bevolkingsonderzoek naar baarmoederhalskanker. Meijer speelde een grote rol in het advies van de Gezondheidsraad om die nieuwe test in te voeren. Korte tijd na de onthulling stapte Meijer op als lid van de Gezondheidsraad. De invoering van de nieuwe test is uitgesteld; de streefdatum was 1 juli 2016.
De commissie onderzocht honderd wetenschappelijke publicaties waarin Meijer als auteur wordt genoemd, vanaf 1998 toen zijn eerste zakelijke belang in een bedrijf ontstond. Bij twee andere publicaties zijn spreekbeurten voor Roche en adviseurschap voor Digene niet vermeld, maar dat vond de commissie niet verwijtbaar.
Volgens de commissie is er geen breed gedragen overeenstemming over wat wordt verstaan onder wetenschappelijke integriteit. Over fraude met onderzoeksgegevens en plagiaat is men het eens, maar daarnaast zijn er talloze activiteiten waarvan niet zo makkelijk is vast te stellen of ze inbreuk maken op de wetenschappelijke integriteit. De commissie stelt dat niet goed valt in te zien waarom aan een wetenschapper een sanctie moet worden opgelegd voor een activiteit als hij niet kon vermoeden dat het een schending van de wetenschappelijke integriteit oplevert. De commissie pleit dan ook voor een centrale gedragsnorm.
Simone Paauw
-
Simone Paauw
Simone Paauw deed de deeltijdopleiding journalistiek in Tilburg en werkt sinds 2008 als journalist bij Medisch Contact. Ze interviewt het liefst de ‘gewone arts’ met een bijzonder verhaal, bijvoorbeeld voor de rubriek Het Portret. (Gezondheids)recht en medisch tuchtrecht hebben haar bijzondere interesse. Ze heeft aandacht voor diversiteit en inclusie in de breedte, discriminatie en grensoverschrijdend gedrag (op de werkvloer) en de positie van vluchtelingen en vluchteling-artsen. Daarnaast schrijft ze over tal van andere onderwerpen.
J.M.C. van Dam
Psychiater, AMSTERDAM Nederland
Nee hoor, belangen hebben in bedrijven die mogelijk voordeel kunnen hebben bij je wetenschappelijke publicaties, dat is geen schending van het vertrouwen. Sorry, maar is er ook nog zoiets als gezond verstand?
Kan die meneer niet op zijn klompen aanvo...elen dat dat minimaal wat lastig ligt?
Oftewel is transparantie dan niet altijd beter? En verzwijgen geeft dat niet het idee van verbergen?
D Hairwassers
Patient advocate Borstkanker,
Vreemd dat het hier gaat over de transparantie over belangenverstrengeling en niet over de belangenverstrengeling zelf.
Op het moment dat je als deskundige je mening doet gelden bij de Gezondheidsraad of in een richtlijnencommissie, terwijl je een ...zakelijk belang hebt bij die mening, is er sprake van belangenverstrengeling. Transparantie erover maakt het niet minder erg. Zakelijk belang kan betekenen dat je een aandeel hebt in een bedrijf, maar ook dat je baan er vanaf hangt, je status, je roem, of de baan van medewerkers uit je team. Dat eerste is gemakkelijk te ondervangen. Het mag gewoon niet. Je hebt je te distantiëren van onderwerpen waarvoor geldt dat je een zakelijk belang hebt bij je mening. Het tweede is lastiger en alleen te corrigeren, als er in de Gezondheidsraad of richtlijnencommissie genoeg meningen van andere deskundigen zijn. Nederland is klein, dus bij gebrek aan Nederlandse deskundigen, mogen er buitenlandse deskundigen bij betrokken worden. De discussie op basis van tegengestelde meningen moet dan gaan over de inhoud. Dat proces moet bovendien transparant zijn.
Naast belangenverstrengeling heb je ook nog Schijn van belangenverstrengeling. Ook al kun je voor jezelf je opstelling verdedigen, als het aan buitenstaanders lastig uit te leggen is, is het ook een No Go.
Gek he dat we haarfijn aanvoelen wanneer de belangenverstrengeling met farma onacceptabel is, maar dat we tegelijkertijd belangen van onderzoekers, instituten, ziekenhuizen etc door de vingers zien.
W. van der Pol
ziekenhuisapotheker en counselor, Delft
Het is een feit, dat relaties, belangen, verstrengeling, goede contacten, etc de schijn van niet-integer zijn tegen hebben. Collega's in commissies en raden moeten er altijd rekening mee houden. Het wereldje is gewoon te klein. Ik vind de ophef over ...belangen altijd eenzijdig en een beetje overdreven. Laten we rekening houden met toenemende belangen naarmate de maatschappelijke positie hoger wordt. Wanneer we iedereen op dit moment zouden screenen op belangen, dan wordt het oorverdovend stil in belangenland. Laten we er geen integriteitsparadijs van maken. Dit is toch ergens de boodschap van de onderzoekscommissie, lees ik uit haar oordeel.