Uitgeprocedeerd en ziek: persona non grata
Over de machteloosheid van een betrokken kinderarts
4 reacties
Marc Jansen is kinderarts en behandelt het dochtertje van een uitgeprocedeerde asielzoeker. Hij schrikt van de barre woonomstandigheden van het meisje, de bureaucratie waardoor ze pas na maanden adequate medische hulp kreeg,en de maatschappelijke onwil om dit te veranderen.
Onmacht. Dat gevoel ken ik als arts. Het bekruipt me bijvoorbeeld als mijn therapeutische mogelijkheden tekortschieten en ik mijn patiënten niet kan behandelen zoals ik zou willen. Momenteel beleef ik echter op een nieuw terrein onmacht. Een gebied waarvan ik niet wist dat het bestond in een land waar zorg een gegeven is. Een gebied waar ik me voor schaam. Het Nederland van de asielzoekers.
Complexe zoektocht
Begin dit jaar komt een 9-jarig meisje, met haar moeder, op mijn spreekuur. Ze glimlacht steeds, maar heeft veel pijn. Haar handen staan krom en ze heeft ontstekingen in diverse gewrichten. Hierdoor kan ze niet meer tekenen en schrijven. Ze spreekt aardig Nederlands, maar haar moeder niet, dus voeren we ons gesprek met behulp van een tolk.
Er blijkt een behoorlijke delay te zijn geweest in het stellen van de diagnose. Achteraf blijkt dit te komen door de complexe zoektocht in bureaucratisch Nederland naar de juiste zorg voor een onverzekerde. Het meisje maakt namelijk deel uit van een gevlucht Irakees gezin en heeft geen verblijfsstatus. Ze heeft systemische sclerodermie, een ernstige auto-immuunziekte waarbij de huid steeds strakker trekt en waarbij vrijwel alle organen betrokken kunnen raken. De behandeling bestaat uit hoge doseringen afweeronderdrukkende medicijnen.
De onmacht kruipt door mijn ziel
Ik zie haar regelmatig op mijn poli, waarbij zich allerlei praktische problemen voordoen. Zo blijkt dat de uiterste houdbaarheidsdatum van bepaalde medicatie is verlopen. Moeder heeft hierover meerdere malen contact gezocht, maar kwam vanwege de taalbarrière niet door de doktersassistentenlijn heen. En de maagbescherming, noodzakelijk bij gebruik van haar andere medicatie, moet ze zelf betalen. Dit terwijl ze geen recht op geld heeft omdat de familie uitgeprocedeerd is, in Nederland ook wel ‘illegaal’ genoemd. Ondanks diverse aanvragen van moeder voor vergoeding van het medicijn bij de COA-verzekering (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers), is dit niet gelukt. Ze krijgt de medicatie pas vergoed als ik een ondertekende brief stuur.
Gepest
Nog problematischer is de huisvesting. Mijn patiënt woont in een centrum voor uitgeprocedeerden, een oud huis met heel veel lotgenoten. De gehele familie woont daar op één kamer; na lang aandringen van moeder heeft haar oudste zoon, die kampt met psychische problemen, een kamertje voor zichzelf gekregen.
Ongekend voor Nederland zou je zeggen, maar hygiëne is hier een groot probleem. Het hele gebouw maakt gebruik van hetzelfde toilet en dezelfde douche, die veel bewoners niet schoon achterlaten. Voor het meisje vormt dit vanwege haar afweeronderdrukkende medicatie een substantieel risico. Naast het infectierisico door de gebrekkige hygiëne blijkt dat ze in het huis ook gepest wordt vanwege haar uiterlijk. Ze krijgt namelijk onder andere prednison, met als gevolg een ‘vollemaansgezicht’. Hoewel haar gezondheid duidelijk verbetert door de medicijnen die ze krijgt, en ze weer kan tekenen en schrijven, maakt het gepest haar verdrietig en somber.
En waarom deze familie uitgeprocedeerd is? Heel simpel: Irak, of althans een groot deel ervan, is niet bestempeld tot oorlogsgebied.1 Dat de vader van het meisje vermoord is in diezelfde oorlog doet er dan even niet toe.
Ik snap dat aan de situatie allerlei juridische en maatschappelijke kanten zitten. Maar ik voel alleen de onmacht.
Beschaamd
Na veel e-mails lukt het me uiteindelijk een multidisciplinair overleg (mdo) te plannen op locatie. Ik ga langs op het uitzetcentrum en bezoek eerst de familie. Moeder woont met haar twee dochters op de derde verdieping: op één kamer, met z’n drieën, zonder sanitair. Haar zoon heeft nu zijn eigen kamertje.
De oudste dochter heeft allerlei Irakese lekkernijen gemaakt. Beschaamd zit ik heerlijk te eten in de verouderde ruimte tussen de afgebladderde muren. Daarna ga ik naar het mdo, waar ik mijn wens uit: een eigen woning op het terrein voor de familie, teneinde het infectierisico van het meisje te verkleinen en haar gemoedstoestand te verbeteren. Ik zie de moeilijke blikken van de medewerkers, en begrijp hun argumenten: je doet dit voor hen, maar dat kan dan niet voor een ander. En ik snap de frustratie, want ook zij zijn slechts uitvoerders van een systeem. Maar ik schrik ook van het feit dat het hen nooit is opvallen of ter ore is gekomen dat het meisje wordt gepest.
Onmacht
Pas na een televisie-uitzending over andere vergelijkbare uitgeprocedeerde families met medische problematiek, en daaropvolgend de bemoeienis van de burgemeester, komt er een andere woning beschikbaar: een verblijf voor twee families. Helaas durft moeder deze niet te accepteren vanwege haar zoon. Die zou namelijk in het nieuwe huis bij hun op de kamer moeten wonen, maar hij verdraagt de drukte niet door zijn psychische problemen. Na deze beslissing word ik gemaild door het COA met de vraag of we Veilig Thuis kunnen inschakelen, omdat moeder de nieuwe woonsituatie weigert. Ik ontplof en de onmacht kruipt opnieuw door mijn ziel.
Het lijkt zo vanzelfsprekend in Nederland, goede zorg en een normaal onderkomen, juist voor mensen op de vlucht. Maar je bent persona non grata of je bent het niet
Marc Jansen, fellow kinderimmunologie, Wilhelmina Kinderziekenhuis Utrecht
contact
cc: redactie@medischcontact.nl
Geen belangenverstrengeling gemeld door de auteur.
1 bron: https://www.vluchtelingenwerk.nl/actueel/nieuws/zorgen-om-nieuw-beleid-voor-iraakse-asielzoekers
Lees ook:
Desiree Hairwassers
Patient advocate borstkanker en erfelijke aanleg voor borst- en eierstokkanker, Huissen
Lieve Marc, dankjewel dat je het doet, dat je niet murw geworden bent door 'het systeem' en vecht voor dit meisje, zoals je voor een eigen kind zou vechten. Ik raak er ontroerd van. Hou vol. Raak niet ontmoedigd. Wie een mens redt, redt de wereld.
W.J.Duits
Bedrijfsarts, Houten
Nederland is een van de rijkste landen ter wereld. Maar we zijn bang om te moeten delen. De typering kleinzielig hyperindividualisme is m.i. een hele goede weergave hoe wij in ons neoliberale land met elkaar omgaan.
Else Bijl
Basisarts, Rotterdam
Helaas heb ik eerder dit soort in- en intrieste verhalen gehoord over gezondheidszorg voor illegalen in dit land. Hoe er in dit land om gegaan wordt met de medische zorg voor illegalen druist keihard in tegen de mensenrechten en de toegankelijkheid v...an zorg opgenomen in het IVESCR verdrag van 1966.
Laten wij hier als artsen niet aan mee doen. Wij maken geen onderscheid tussen onverzekerde en verzekerde patiënten. We hebben immers een eed afgelegd. Laten we ons daarnaast met hand en tand verzetten tegen de idiote regelgeving en gang van zaken. Laten wij het zo doen als Marc Jansen, vechten voor de beste behandeling van onze patiënten en laten we daarnaast vooral dit soort verhalen delen, zodat we duidelijk kunnen maken, hopelijk ook aan Den Haag, dat we dit niet accepteren.
Saapke
Jeugdarts KNMG, Veldhoven
Zou de Verniging KNMG of NVK met AJN in zulke situaties niet dit de regering moeten voorleggen en protest aantekenen? Dit is ook tegen het kinderrechten verdrag wat is ondertekend. Goede zorg mogelijk maken voor kinderen.
Je schaamt je over het bel...eid voor vluchtelingen van Nederland en de Europese Unie.