Strengere regels fMRI nodig

Duizenden studies waarbij gebruik is gemaakt van fMRI, hebben onbetrouwbare uitkomsten. Die opvallende conclusie trokken Anders Eklund e.a. nadat zij verschillende fMRI-softwarepakketten hadden getest. De studie heeft tot veel discussie in de fMRI-wereld geleid. Neurowetenschapper Serge Rombouts hoopt dat onderzoekers en reviewers en redacteuren van tijdschriften strengere regels gaan opstellen.

Eklund e.a. rapporteren in de PNAS over de statistiek achter fMRI’s die worden gebruikt om taakgerelateerde hersenactiviteit te meten. De Zweden testten drie veelgebruikte softwarepakketten op rust-MRI’s van 499 gezonde vrijwilligers. Dat was niet eerder gedaan, zegt Serge Rombouts, hoogleraar ‘Methods of cognitive neuroimaging’, Universiteit Leiden: ‘Die methodes zijn vaak op basis van theorie ontwikkeld, maar nu pas op echte fMRI-data getest. En toen bleek het aantal fout-positieven soms veel hoger dan verwacht. Dat wil zeggen: bij duizend analyses van hersenactiviteit in een subgroep verwacht je in hooguit vijf procent fout-positieven. Dat wil zeggen: je meet vijftigmaal onterecht hersenactiviteit. Dit was soms meer, in het ergste geval liep het op tot 70 procent. 

Over de omvang van het probleem is discussie, zegt Rombouts: ‘In het artikel werd in eerste instantie over mogelijk 40.000 studies gesproken, maar dat getal is bij een correctie op het artikel weggehaald. Hoe dan ook een groot probleem, hoewel lang niet iedereen deze methoden gebruikt.’ Volgens Rombouts is dit een goede aanleiding om standaarden voor statistiek en methodiek van fMRI’s te ontwikkelen, voor zowel onderzoekers als redacteuren en reviewers bij tijdschriften.

Het gebruik van fMRI’s in de geneeskundige praktijk is zeer beperkt. Voor wetenschappelijke studies naar de werking van het brein is het een populair onderzoek. De ophef gaat over fMRI bij taakgerelateerde hersenactiviteit: iemand in de scanner een taak laten uitvoeren (bijvoorbeeld kijken naar een bepaald plaatje of een lichaamsdeel bewegen) en kijken waar in het brein de doorbloeding toeneemt. Daarnaast is er resting-state-fMRI, waarbij proefpersonen helemaal niets doen. Daarbij wordt meer gekeken naar de verbindingen tussen hersengebieden. Het voordeel van deze methodiek, is onder meer dat de gegevens onderling beter te vergelijken zijn. Wetenschappers zetten steeds meer van deze gegevens in openbare databases, waar ook Eklund en de zijnen dankbaar gebruik van hebben gemaakt.

PNAS, 2016. Doi: 10.1073/pnas.1602413113