Senaat zorgelijk over haast bij wetgeving dwangzorg

Alleen BIG-geregistreerden mogen de taken van een arts zorg en dwang uitvoeren. Die verduidelijking gaf minister Hugo de Jonge van VWS maandag in de Eerste Kamer. Daar leven zorgen of de ministers niet te veel te snel willen bij drie nieuwe wetten rond verplichte zorg.

De Eerste Kamer behandelde deze maandag en dinsdag drie wetten rond verplichte zorg: binnen de forensische zorg, de ggz en de zorg voor verstandelijk gehandicapten en psychogeriatrische patiënten. Het zijn wetten die tussen 2012 en 2017 al in de Tweede Kamer zijn aangenomen, maar vanwege hun samenhang nu gezamenlijk door de Senaat worden bekeken. Het kabinet wil de wet rond forensische zorg per 2019 van kracht laten worden, en de andere twee wetten per 2020.

In december kondigde De Jonge aan dat hij al een wijziging op de nieuwe Wet zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk gehandicapte cliënten in petto heeft. Hij wil regelen dat niet alleen de nieuwe ‘arts zorg en dwang’ (in de wet ingevoegd door een SP-amendement) mag beslissen over de uitvoering van de verleende dwangzorg aan deze doelgroep, maar ook gz-psychologen of orthopedagogen. In de Senaat klonk gemor over deze gang van zaken: dat de senatoren moeten oordelen over wetten terwijl de Tweede Kamer een wijziging hiervan nog niet eens heeft besproken.

De Jonge hecht eraan dat alleen andere BIG-geregistreerden die taak van deze arts (Wzd-arts; in de praktijk een arts verstandelijk gehandicapten of specialist ouderengeneeskunde) kunnen overnemen, lichtte hij toe in een poging het vertrouwen van de Eerste Kamer te krijgen. ‘Ik wil wel iemand die onderworpen is aan het tuchtrecht.’ Dat is een gz-psycholoog wel, maar een orthopedagoog nog niet altijd – maar volgens De Jonge wordt deze functie per 2021 aan het BIG-register toegevoegd. De rol van de orthopedagoog moet dus wat De Jonge betreft wachten tot een jaar nadat de wet van kracht wordt.

GroenLinks vroeg zich af of deze uitbreiding wel verstandig is. ‘Weet een orthopedagoog bij fixatie wel dat verstandelijk gehandicapten vaker osteoporose hebben?’ aldus senator Tineke Strik. D66 vreest dat er hierdoor ook mensen die niet in vaste dienst van een instelling zijn, keuzes over deze verleende zorg gaan nemen. Volgens De Jonge kunnen die andere twee zorgverleners op verantwoorde wijze beslissen rondom de verplichte zorg, omdat er altijd ‘medische waarborgen’ zijn. ‘Bij keuze over medicatie of insluiting komt altijd een medisch oordeel kijken.’

De wetten voor ggz en langdurige zorg maken het mogelijk om verplichte zorg buiten instellingen te verlenen, bij mensen thuis. In de Senaat klonken bezorgde geluiden of het wel haalbaar is om dat op dit moment uit te voeren. De ChristenUnie vroeg zich af of daar nu wel voldoende artsen voor zijn. PvdA vroeg ervoor te waken dat ‘ambulante teams te snel worden opgebouwd’, omdat anders het risico bestaat dat het werk op het bordje van huisartsen belandt. Henk Don van de SP stelde dat de wetten niet onder ‘een goed gesternte’ vallen vanwege ‘het tekort aan psychiaters en de wachtlijsten binnen de ggz’.

Staatssecretaris Paul Blokhuis (ggz) zei in het voorjaar te kunnen aangeven hoe zorgverzekeraars dergelijke ambulante, acute en beveiligde zorg inkopen. Ook gaf hij aan dat hij aan een plan te werkt om het tekort aan psychiaters in ggz-instellingen aan te pakken. D66-senator Paul Schnabel wees erop dat het niet zozeer om een absoluut tekort gaat – zo’n 650 vacatures op 4000 psychiaters – maar op een tekort als gevolg van ‘een keuze die psychiaters zelf maken omdat zij liever in de vrije praktijk werken dan in een instelling’.

De Eerste Kamer stemt volgende week dinsdag over de drie wetten.