Senaat: ‘rol nabestaanden bij orgaandonatie niet helder’

Voor fracties in de Eerste Kamer blijft de vraag van belang hoe wordt vastgelegd dat artsen niet overgaan tot orgaanuitname als nabestaanden daar bezwaar tegen hebben, of als er geen nabestaanden zijn die kunnen bevestigen wat een ‘geen bezwaar’-geregistreerde werkelijk wil.

Fracties van PvdA, SP, 50Plus en OSF vroegen om een landelijk geldend kwaliteitskader, het CDA blijft vasthouden aan wettelijk verankerde duidelijkheid.

Vandaag, 6 februari, vervolgde het debat in de Eerste Kamer over het wetsvoorstel van Pia Dijkstra (D66), dat een optie toevoegt aan het huidige donorregistratiesysteem: wie geen keuze maakt, wordt geregistreerd als ‘geen bezwaar’, wat mag worden uitgelegd als impliciete toestemming. Vorige week bleken in het eerste debat al veel vragen te bestaan over de positie van nabestaanden: kunnen zij orgaandonatie tegenhouden als zij zelf bezwaar hebben, of menen dat een registratie niet overeenkomt met de wens van een overledene? Dijkstra probeerde dit afgelopen week te verhelderen.

Sommige fracties vonden dat Dijkstra voldoende had verduidelijkt dat nabestaanden het laatste woord hebben. Maar er waren ook fracties, zoals PvdA, CDA en ChristenUnie, die vielen over de opmerking van Dijkstra ‘dat ze geen vetorecht hebben’. Zij vroegen Dijkstra te verduidelijken hoe dat ‘laatste woord’ zich verhoudt tot ‘geen vetorecht’.

De PvdA – in de Tweede Kamer voorstander van de wet maar vorige week een kritische vragensteller – liet weten erg te spreken te zijn over de toezegging van minister Bruno Bruins dat er uitgebreide voorlichting komt over de gevolgen van niet-registreren. ‘Voor onze fractie is vooral heel erg van belang dat iedereen wordt bereikt over die consequenties.’ Maar PvdA’er Jopie Nooren hamerde daarnaast op de garantie dat er dan ook geld wordt vrijgemaakt voor die voorlichting. Haar partij was ook blij dat de KNMG in een reactie heeft aangegeven dat Dijkstra’s toelichting de situatie voor artsen beter werkbaar maakt.

Ook wilden fracties meer duidelijkheid over uitvoeringszaken. Zo wil de PvdA dat in gesprekken met nabestaanden wordt uiteengezet dat uitname niet alleen voor transplantatie, maar ook voor wetenschappelijke doeleinden kan geschieden. En in protocollen zou moeten worden opgenomen dat nabestaanden professionele ondersteuning krijgen tijdens donatiegesprekken. Bij wilsonbekwamen moet niet alleen navraag bij nabestaanden worden gedaan, maar ook bij dagelijkse verzorgers. 50Plus-senator Martine Baay vroeg zich af hoeveel nabestaanden de doorslag vormen bij de afweging die een arts moet maken. ‘Is één nabestaande die bezwaren heeft voldoende?’

CDA-senator Maria Martens hield vol dat in de wet duidelijkheid moet worden geboden over de positie van arts en nabestaanden. ‘Wij gaan niet over protocollen. En protocollen kunnen in verloop van tijd wijzigen’, beargumenteerde zij. De senatoren Hans-Martin Don (SP) en Frank de Grave (VVD) staan huiverig tegenover wettelijke criteria. ‘Dan belemmer je de uitvoeringspraktijk, die ruimte nodig heeft’, aldus Don. Hij hoopt nog wel op een uitleg van de minister of van Dijkstra wie er verantwoordelijk voor wordt dat er daadwerkelijk een landelijk protocol of veldnorm ligt als de wet in werking treedt.