Schippers wil toegang tot medische biobanken voor opsporing
3 reactiesHet moet mogelijk worden om, zonder toestemming van de patiënt, lichaamsmateriaal/DNA te gebruiken dat is opgeslagen in medische biobanken voor de opsporing en vervolging van strafbare feiten. In zeer uitzonderlijke omstandigheden weegt het belang van waarheidsvinding zwaarder dan die van het verschoningsrecht en het beroepsgeheim.
Dat staat in een conceptwetsvoorstel over de zeggenschap over lichaamsmateriaal van demissionair minister Schippers van VWS dat is gepubliceerd op de website Internetconsultatie. Het gaat om lichaamsmateriaal als cellen, weefsels en organen, maar ook om speeksel, urine en feces en onder meer om de vraag of dat gebruikt mag worden voor andere doeleinden dan waarvoor het oorspronkelijk was afgestaan of gedoneerd.
Schippers wil samen met de minister van Veiligheid en Justitie een speciale deskundigencommissie instellen die moet beoordelen of aan de wettelijke voorwaarden voor verstrekking van lichaamsmateriaal voor ‘strafvordelijke doeleinden’ is voldaan. Zowel het opsporings- als het belang van het medisch beroepsgeheim zal worden afgewogen door deze commissie. Daarna wordt het aan een rechter-commissaris voorgelegd, die een schriftelijke machtiging zal afgeven. Daarna, schrijft Schippers in haar toelichting, ‘ligt het niet voor de hand dat een verschoningsgerechtigde zich alsnog op zijn verschoningsrecht kan beroepen’.
Schippers stelt dat het moet gaan om bijzondere, nauw omschreven situaties. Slechts in uitzonderlijke omstandigheden kan het belang van waarheidsvinding prevaleren boven het verschoningsrecht. Het moet in eerste plaats gaan om zeer ernstige misdrijven. Daarnaast moet de identiteit van de verdachte bekend zijn; er mag dus alleen gericht worden gezocht in een medische biobank. Het blijft, volgens Schippers, niet toegestaan om een biobank te doorzoeken op overeenkomsten met aangetroffen sporen. Daarnaast mag het niet mogelijk zijn het lichaamsmateriaal af te nemen bij verdachte, omdat deze vermist, voortvluchtig, begraven of gecremeerd is. Het moet het laatste redmiddel zijn om bewijsvoering rond te krijgen.
Schippers wil ook dat er minder strenge eisen komen voor het gebruik van lichaamsmateriaal van slachtoffers, zonder dat die er toestemming voor (kunnen) geven. Ook dit mag alleen als de identiteit van het slachtoffer bekend is en die het materiaal niet zelf kan afgeven, bijvoorbeeld vanwege vermissing of na een begrafenis of crematie. Schippers vindt dat waarheidsvinding voor nabestaanden belangrijker is dan de ratio achter het medisch beroepsgeheim, namelijk ‘toegang de zorg’.
Tot nu toe hebben al tientallen mensen gereageerd op de internetconsultatie, waarbij de schending van het beroepsgeheim en een verregaande politiestaat veel worden genoemd.
lees ook-
Simone Paauw
Simone Paauw deed de deeltijdopleiding journalistiek in Tilburg en werkt sinds 2008 als journalist bij Medisch Contact. Ze interviewt het liefst de ‘gewone arts’ met een bijzonder verhaal, bijvoorbeeld voor de rubriek Het Portret. (Gezondheids)recht en medisch tuchtrecht hebben haar bijzondere interesse. Ze heeft aandacht voor diversiteit en inclusie in de breedte, discriminatie en grensoverschrijdend gedrag (op de werkvloer) en de positie van vluchtelingen en vluchteling-artsen. Daarnaast schrijft ze over tal van andere onderwerpen.
W.J. Jongejan
huisarts n.p., Woerden
Het is onbegrijpelijk dat de minister van VWS die in 2012 in een demissionaire periode, na een consultatieronde het wetsvoorstel vanwege te veel maatschappelijke weerstand weer inslikte, nu midden in weer een demissionaire periode het voorstel van s...tal haalt. Weer is een (internet)consultatieronde gestart. In naam gaat het om een algemeen kader te scheppen voor het afnemen, bewaren, verstrekken, gebruiken en vernietigen van menselijk materiaal voor andere doeleinden dan actuele diagnostiek of geneeskundige behandeling van de verstrekker. De facto wil het voorstel echter belemmeringen opheffen om lichaamsmateriaal te doen gebruiken voor commerciële doeleinden(bijv. farmaceutische- of cosmetische industrie) en er voor zorgen dat het materiaal gebruikt kan worden voor strafvorderlijke toepassingen. Dat wil zeggen dat politie en justitie daar over zouden mogen beschikken zonder toestemming van de betrokkene. Zeer schadelijk is dat de minister de toestemming voor het gebruik van lichaamsmateriaal zeer "breed" wil maken. Bij gebruik van opgeslagen materiaal geeft de burger toestemming voor het doel waarvoor het opgeslagen wordt, een omschreven doel. Dat wil de minister grotendeels loslaten. Dit is echter volledig in strijd met artikel 7 van de Wet bescherming persoonsgegevens waarin staat dat gegevens alleen voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden verzameld mogen worden. Artikel 9, eerste lid, bepaalt bovendien in aansluiting hierop dat de gegevens (vervolgens) niet mogen worden verwerkt op een wijze die onverenigbaar is met de doeleinden waarvoor ze zijn verkregen. In wezen wil zij een eenmalige volmacht met een vage, want brede, omschrijving. Onbegrijpelijk dat een bewindspersoon zo iets durft voor te stellen. Zij is daarmee ook een ernstig gevaar voor de volksgezondheid. Als de burger niet weet wat er met het lichaamsmateriaal gaat gebeuren dan is er een grote kans dat deze zorg gaat mijden.
W.J. Duits
Bedrijfsarts, HOUTEN Nederland
Het is opmerkelijk, een demissionaire minister die zulke verstrekkende voorstellen doet. Is dat eigenlijk wel legitiem?
Dan vervolgens het onderwerp, sinds wanneer gaat de Minister van VWS over juridische kwesties? Is het niet een opdracht eigenlijk ...voor een minister die Justitie onder zich heeft?
Het is te hopen dat het nieuwe kabinet de ernstige fout gaat herstellen die gemaakt is in Kabinet Rutte I, het formeren van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Een ernstige fout, kijkende naar het schenden van de "Trias Politica". Een sterk ministerie van Justitie die zou deze "klus" moeten klaren, daar kunnen dan juridische afwegingen worden gemaakt door Rechtsgeleerden en niet door leken als mevrouw Schippers. De Minister van VWS zou zich dan weer moeten richten op het beschermen van het medische Beroepsgeheim, wat m.i. de taak is en niet wat de huidige Minister er nu van maakt "het slopen van het Medische Beroepsgeheim".
dr. N.M. Postema
klinisch chemicus / huisarts n.p., Beetsterzwaag
Systematisch wordt het medisch beroepsgeheim met dit soort voorstellen stapje voor stapje ondergraven. Dit soort voorstellen kunnen mijns inziens niet door de beugel, daar in het verleden de overheid zich niet altijd een betrouwbare partner heeft get...oond.
En dit voorstel gaat wel heel erg ver!