Ruim 400 miljoen euro te veel naar medisch-specialistische zorg

Er is in 2016 en 2017 waarschijnlijk zo’n 418 miljoen euro meer aan medisch-specialistische zorg uitgegeven dan was afgesproken in het hoofdlijnenakkoord. Dat blijkt uit de financiële verantwoording over 2017 die het kabinet deze week heeft afgegeven.

In een hoofdlijnakkoord voor de periode 2014-2017 werd vastgelegd dat de uitgaven aan medisch-specialistische groei beperkt mochten stijgen, tot jaarlijks een bedrag van zo’n 21 miljard euro. Onlangs gaf het ministerie al aan dat er in 2016 en 2017 sprake leek van overschrijdingen van de afgesproken bedragen voor die twee jaar, maar daar waren nog geen gegevens over beschikbaar.

Inmiddels liggen er ‘zeer voorlopige’ cijfers, gebaseerd op wat op dit moment inzichtelijk is via declaraties van zorgverzekeraars. In het rijksjaarverslag over 2017 staat dat afgelopen jaar waarschijnlijk 292 miljoen euro meer aan medisch-specialistische zorg is besteed dan afgesproken. Voor 2016 wordt uitgegaan van een beperktere overschrijding van 126 miljoen euro. Deze cijfers kunnen dus nog worden bijgesteld.

De overschrijding volgt na enkele jaren van onderschrijding: in 2014 is er 192 miljoen minder en in 2015 maar liefst 387 miljoen euro minder uitgegeven dan was gepland. Overigens is in het nieuwste onderhandelaarsakkoord voor 2019-2022 vastgelegd dat zorgaanbieders niet zullen worden bestraft voor het teveel aan uitgaven van de afgelopen twee jaar binnen deze zorgsector.

In de andere sectoren waar hoofdlijnakkoorden voor zijn gesloten – huisartsenzorg, ggz en wijkverpleging – was en is nog steeds sprake van dat er jaarlijks minder is uitgegeven dan als maximum was opgelegd. Binnen de ggz lag die onderschrijding de afgelopen drie jaar jaarlijks boven de 300 miljoen euro. Ook binnen de huisartsenzorg (die voor het akkoord samenvalt met multidisciplinaire zorg) geldt dit, alhoewel de bedragen hier meer fluctueerden. Voor 2017 wordt vooralsnog uitgegaan van een onderschrijding van 108 miljoen euro voor deze sector.

In zijn geheel vindt het kabinet dat de zorgverzekeraars en zorgaanbieders er door de hoofdlijnakkoorden ‘in zijn geslaagd de zorgkosten te beteugelen door een meer strikt inkoopbeleid te handhaven.

Het kabinet stelt jaarlijks ook een bedrag vast dat maximaal aan een bepaalde post mag worden uitgegeven, een budgettair kader. Het budgettair kader voor de zorg was voor 2017 op 70,6 miljard euro vastgesteld, en het rijk is uitgekomen op 68 miljard euro, dus is daar met ruim 2,5 miljard euro onder gebleven.

De Algemene Rekenkamer heeft er deze week voor gepleit dat Zorginstituut Nederland een grotere rol krijgt bij het toetsen van de kwaliteitskaders voor de zorg. Het instituut zou die kaders ook inhoudelijk moeten beoordelen op doelmatigheid van zorg, vindt de Rekenkamer. Op die manier kan een eventuele uitgavenstijging beter worden afgewogen tegen de kwaliteitsverbetering die ermee kan worden bereikt. Op dit moment hebben alleen betrokken zorgpartijen zeggenschap over de inhoud, en heeft het zorginstituut een procedurele rol. Minister Hugo de Jonge werkt aan een wetsvoorstel (‘Aanscherping toetsing voorgedragen kwaliteitsstandaarden’) dat het kabinet meer grip moet geven op de financiële gevolgen van kwaliteitsstandaarden, dat waarschijnlijk dit najaar naar de Tweede Kamer zal worden gestuurd.