Routinescreening prostaatkanker zinloos

Er is al lang discussie over: is prostaatkankerscreening zinvol? Twee studies in British Medical Journal van 14 september raden routinescreening af; gericht screenen is wel nuttig.

Mia Djulbegovic c.s. voerden een meta-analyse uit, gebaseerd op zes gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken die tussen januari 2005 en juli 2010 zijn gepubliceerd. In al deze onderzoeken werd screening voor prostaatkanker met prostaatspecifiek antigeen (PSA) met of zonder rectaal onderzoek vergeleken met geen screening. De totale bestudeerde populatie bestond uit 387.286 personen en de follow-upperiode varieerde van vier tot vijftien jaar.

Screening gaf een grotere kans om prostaatkanker te diagnosticeren, maar had geen significante invloed op de totale mortaliteit of ziektespecifieke mortaliteit. Hoewel men prostaatkanker dankzij grootschalige screening eerder en in een vroeger stadium kan opsporen, waarschuwen de auteurs voor het risico op overdiagnose en de schadelijke gevolgen van extra testen en overbehandeling. Routinescreening raden ze daarom af.

Uit een studie van Andrew Vickers c.s. blijkt dat gerichte screening wel zinvol kan zijn. Vickers c.s. volgden 1167 mannen die in 1981 op 60-jarige leeftijd bloed hadden afgestaan, tot hun 85ste levensjaar.

Bij 126 mannen werd prostaatkanker gediagnosticeerd, 35 overleden aan de ziekte. PSA op 60-jarige leeftijd was gecorreleerd aan het risico op klinisch gediagnosticeerde prostaatkanker, metastasen ten gevolge van prostaatkanker en sterfte door de ziekte. Dit verband bleef gedurende de hele follow-up bestaan. Van de overleden mannen behoorde 90 procent tot de groep met de hoogste PSA-waarden (≥ 2 ng/ml). De auteurs van het onderzoek concluderen dat de PSA-concentratie op 60-jarige leeftijd een voorspeller is van het risico op overlijden aan prostaatkanker binnen 25 jaar en ze stellen voor de screening hierop af te stemmen.

Uroloog Gerald Andriole (Washington University) adviseert in een commentaar om de prostaatkankerscreening te individualiseren. Hij stelt voor om jonge mannen met een hoog risico op prostaatkanker – bijvoorbeeld mannen met een ongunstige familieanamnese of met hoge concentraties PSA – nauwlettend in de gaten te houden, terwijl oudere mannen of mannen met een laag risico op prostaatkanker minder vaak of niet getest hoeven te worden.

Shannon Plaxton

BMJ 2010; 341: c4543, doi:10.1136/bmj.c4543: Screening for prostate cancer: systematic review and meta-analysis of randomised controlled trials
BMJ 2010; 341: c4521, doi:10.1136/bmj.c4521: Prostate specific antigen concentration at age 60 and death or metastasis from prostate cancer: case-control study

BMJ 2010; 341: c4538, doi: 10.1136/bmj.c4538: Screening for prostate cancer

• Rubriek Medisein
• Meer nieuws