Richtlijnen genoeg, nu de uitvoering nog
1 reactieFleuren c.s. pleiten voor een strakke en daadkrachtige aanpak van al die medische lapzwansen die maar weigeren de richtlijnen te implementeren (MC 7/2010: 306). In hun artikel met een enkele referentie bespreken zij hun eigen onderzoek (de eenzame referentie) en komen merkwaardig genoeg tot dezelfde conclusies. Behalve het gebrek aan referenties toont het veelvuldig gebruik van de term cliënt/patiënt aan dat dit een politiek- en managementstuk is en geen medisch onderzoek.
Als de auteurs wat verder hadden gekeken, zouden zij weten dat het niet alleen in Nederland een haast universele ervaring is dat artsen niet graag met richtlijnen, protocollen of klinische paden werken. Richtlijnen zijn vooral populair bij managers, verzekeraars en politici, maar er is nooit sluitend aangetoond dat richtlijnen een kwalitatief betere zorg brengen. Het causale verband (een toch niet onbelangrijk onderdeel van wetenschappelijke beschouwing) ontbreekt volledig.
Dat protocollen in de luchtvaart geassocieerd zijn met meer veiligheid, betekent ook niet automatisch een causaal verband; er zijn zo veel technische veranderingen in de luchtvaart die de grotere veiligheid evengoed kunnen verklaren (zoals elektronische systemen en sensoren die functie en falen op vele aspecten kunnen analyseren en doorgeven). Bovendien kunnen wij mensen en vliegtuigen niet echt vergelijken, want hoe vaak wordt er nog gevlogen in een 50-jarig vliegtuig met alleen de originele onderdelen.
Het is eigenlijk heel eenvoudig: protocollen worden in de praktijk niet veel gebruikt omdat nooit duidelijk is aangetoond dat het veilig is voor de patiënt. De bewijslast ligt bij diegene die een verandering invoert. Hij moet eerst aantonen dat het veilig is; dat is niet de verantwoordelijkheid van de artsen die al jaren patiëntenzorg leveren.
Rotterdam, maart 2010
dr. Johannes Borgstein, kno-arts Sophia Kinderziekenhuis
Naar de Brievenrubriek
A.P. Nauta
, DELFT
Mensen die er een eigen (minderheids)standpunt op na houden vind ik moedig.
Collega Borgstein heeft echter nauwelijks valide argumenten waarmee hij zijn standpunt onderbouwt.
Het voordeel van richtlijnen en protocollen is in elk geval dat de meest ...recente literatuur over een bepaalde aandoening is opgezocht en dat er een groep mensen actief over heeft gepraat wat de beste aanpak zou kunnen zijn, gebaseerd op onderzoek, eigen ervaringen en (hopelijk ook) patiëntenvoorkeuren. Een mening van één enkele dokter is in die zin voor mij niet valide en niet transparant.
Dat artsen het lastig vinden om volgens richtlijnen te gaan werken heeft volgens mij niets te maken met het veilig zijn voor de patiënt. Immers voor richtlijnen die op een verantwoorde manier zijn opgesteld, hoeft dat niet nogmaals bewezen te worden. Het veranderen van gewoonten is natuurlijk altijd lastig. We zien echter dat jongere artsen al in de opleiding leren werken volgens richtlijnen en ook zelf leren zoeken naar evidence.
Als nadeel van richtlijnen zie ik in de praktijk wel dat sommige artsen ze als kookboek gebruiken en zonder goed te luisteren naar de patiënt klakkeloos rijtjes afwerken. Of dat ze niet meer zelf naar recente evidence zoeken. Dat ligt echter niet aan de richtlijnen zelf maar aan het gedrag van de artsen.
A.P. Nauta, bedrijfarts en psycholoog