Rechter geeft huisartsen ongelijk over LSP

Zolang patiënten uitdrukkelijk, uit vrije wil en na informed consent toestemming geven voor het delen van hun gegevens via het Landelijk Schakelpunt (LSP), voldoet dit aan de eisen voor de privacywetgeving.

Dat heeft het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden besloten in een rechtszaak van de Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen (VPH) tegen de Vereniging van Zorgaanbieders voor Zorgcommunicatie (VZVZ), die het LSP faciliteert. VPH ging in beroep tegen een uitspraak van de rechtbank in juli 2014, die ook al oordeelde dat het uitwisselen van medische gegevens mag met de uitdrukkelijke toestemming van de patiënt.

Het gerechtshof vindt dat het beroepsgeheim niet wordt geschonden bij het verstrekken van medische gegevens aan een derde, zeker niet als de patiënt hulp behoeft en de derde optreedt als vervanger wanneer de eigen huisarts afwezig is. Het gerechtshof ziet niet in hoe de eigen huisarts per keer voorafgaand aan de gegevensuitwisseling moet kunnen toetsen welke informatie relevant is, zoals VHP eist. Ook vindt het gerechtshof het niet nodig dat patiënten vooraf aangeven welke inhoudelijke informatie wordt uitgewisseld in welke situatie, omdat het op voorhand moeilijk is te voorzien wat voor situatie zich zal voordoen.

Het gerechtshof vindt wél dat patiënten nu nog te weinig de mogelijkheid hebben aan te geven welk type zorgverleners gegevens in mogen zien. Op dit moment is er sprake van een ‘iedereen-of-niemand’ toestemming. Maar tijdens de rechtszitting gaf VZVZ aan te werken aan een technische oplossing hiervoor, zodat patiënten vanaf eind 2016 zelf bepaalde typen zorgaanbieders kunnen uitsluiten.

Het gerechtshof vindt het Landelijk Schakelpunt zelfs een verbetering ten opzichte van (eerder) bestaande systemen, waarin soms helemaal geen toestemming wordt gevraagd aan patiënten en soms het gehele dossier zichtbaar is voor andere zorgverleners. Bij het LSP is het de bedoeling dat slechts de bij een zorginfrastructuur aangesloten waarnemend huisartsen toegang kunnen krijgen tot een huisartsenwaarneemdossier. Andere zorgverleners, zoals (ziekenhuis)apothekers, medisch specialisten en spoedeisendehulpartsen  krijgen alleen toegang tot het elektronisch medicatiedossier, met een overzicht van de gebruikte medicatie (na toestemming aan de apotheker) en gegevens over intoleranties, contra-indicaties en allergieën.

In een reactie op de eigen website zegt de VPH teleurgesteld te zijn over de uitspraak van het gerechtshof. De vereniging vindt dat de privacy van patiënten nog steeds niet beschermd is en dat het LSP-systeem inmiddels ook al is verouderd en slecht aansluit bij de werkwijze van huisartsen. De VPH beraadt zich op mogelijke vervolgstappen.

VZVZ toont zich verheugd over de uitspraak en stelt dat de uitspraak een bevestiging is van de  zorgvuldige werkwijze van alle betrokken zorgverleners in Nederland. Volgens VZVZ hebben op dit moment meer dan 9,9 miljoen Nederlanders aan een of meer zorgverleners toestemming verleend hun gegevens uit te wisselen op het moment dat het echt nodig is. Meer dan 90 procent van de eerstelijnszorgverleners en 89 procent van de ziekenhuizen is aangesloten op het LSP en per week zou het gaan om 1 miljoen medisch-inhoudelijke uitwisselingen.

Simone Paauw