Profiel: VUmc-topman Elmer Mulder wankelt

Nu de Inspectie voor de Gezondheidszorg het VU medisch centrum onder verscherpt toezicht heeft gesteld, lijken de dagen van Elmer Mulder als bestuursvoorzitter van het Amsterdamse ziekenhuis geteld. Door een reeks van incidenten brokkelde de reputatie van Mulder als een topbestuurder in de zorg het afgelopen jaar in sneltreinvaart af. Daarvoor in de plaats kwam een beeld van een bestuurder met weinig daadkracht en een gebrekkig inschattingsvermogen.

Als gevolg van de aanhoudende incidenten kwam de positie van Mulder dit jaar onder steeds grotere druk, de afgelopen dagen werd de roep om zijn aftreden oorverdovend. Zaterdag zei Kamerlid Henk van Gerven (SP) in het radioprogramma Argos, dat een uitzending wijdde aan de geëscaleerde ruzie tussen artsen in het VUmc, dat het bestuur beter de eer aan zichzelf kan houden en moet aftreden. Gisteren drong ook de NPCF, de belangenvereniging van patiënten, daarop aan. ‘Langer aanblijven van dit bestuur is niet verdedigbaar’, schrijft de Telegraaf vandaag in een hoofdredactioneel.

Rijzende ster
Mulder werd in 1950 geboren in een gereformeerd milieu, en studeerde bedrijfseconomie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Op 31-jarige leeftijd werd hij directeur van een aantal kinderdagverblijven. Later was hij onder meer directievoorzitter van het revalidatiecentrum Jan van Bremeninstituut en het Slotervaartziekenhuis, beide in Amsterdam. In de tweede helft van de jaren negentig leidde hij het Reinier de Graaf Gasthuis in Delft. Sinds 1999 is hij bestuursvoorzitter van het VUmc.

In die functie bleef Mulders ster aanvankelijk stijgen. Hij profileerde zich als een bestuurder die ‘dienend leiderschap’ als leidraad hanteert, waarin ‘respect’ en ‘open communicatie’ centraal staan. Zijn bestuursstijl resulteerde in een ‘enorme verbetering in de kwaliteit en de prestaties’ van het ziekenhuis en grotere tevredenheid van patiënten en medewerkers, zei hij vijf jaar geleden zelf in een interview. In 2009 werd Mulder door collega-zorgbestuurders gekozen tot Influencer of the Year. Een jaar later breidde hij zijn lijst eervolle nevenfuncties uit, als voorzitter van de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) en toezichthouder bij de Reinier de Graaf Groep.

Smetten
Vorig jaar verschenen echter de eerste smetten op Mulders blazoen. In maart 2011 startte de inspectie een onderzoek naar een verdacht sterfgeval op de intensive care, dat het ziekenhuis in de doofpot had proberen te stoppen. De inspectie sprak in november in een rapport over een ‘zorgelijke situatie’ voor de patiëntveiligheid, en eiste dat Mulder en zijn medebestuurders verbetering in de situatie brachten.

In plaats daarvan escaleerde het conflict tussen de artsen in de afgelopen maanden, onthulde het radioprogramma Argos op zaterdag 18 augustus. Drie dagen later stelde de inspectie dat zij daarover door de raad van bestuur ‘onjuist is geïnformeerd.’ Mulder c.s. zeiden in een gesprek met de inspectie in mei en in een eindrapport in juni dat ‘het goed ging met de samenwerking.’ Zowel in het gesprek als in het rapport verzwegen de bestuurders het bestaan van een brief van elf chirurgen uit maart en een conflictanalyse uit mei, waaruit volgens de inspectie duidelijk blijkt dat er sprake is van voortdurende ernstige problemen en ‘hoge risico’s voor de kwaliteit van zorg en de patiëntveiligheid.’

De toonzetting van het persbericht waarin de IGZ op 21 augustus bekendmaakte het VUmc onder verscherpt toezicht te stellen, is buitengewoon kritisch over de rol van de bestuurders. ‘Het bestuur is dus ofwel onvoldoende doordrongen van de ernst van de situatie, ofwel heeft bewust onjuiste informatie verstrekt aan de inspectie.’

Eyeworks-affaire
Tot overmaat van ramp raakte Mulder afgelopen februari verder beschadigd door de zogeheten Eyeworks-affaire. Ondanks de storm van kritiek over de tv-opnames op de spoedeisende hulp, die televisieproducent Eyeworks met toestemming van de raad van bestuur maakte, bleef Mulder de aanpak van het televisieprogramma lang verdedigen als ‘verantwoord en zorgvuldig’.

In eerdere recente gevallen waar de inspectie een ziekenhuis onder verscherpt toezicht stelde, bleven de verantwoordelijke bestuursvoorzitters niet lang op hun post. Zowel bij de Sionsberg in Dokkum als bij het Maasstadziekenhuis in Rotterdam, die vorig jaar onder het vergrootglas van de IGZ kwamen, vertrokken de toenmalige topmannen Paul Smits en Christian Krappel.

Mulder en zijn medebestuurder Wouter van Ewijk noemen het extra toezicht vandaag in NRC Handelsblad ‘onterecht’ en menen dat de inspectie dit ‘om politieke redenen’ heeft opgelegd ‘om haar eigen straatje schoon te vegen’. Voorzitter van de raad van toezicht Cees Veerman was vandaag, 22 augustus, onbereikbaar voor een antwoord op de vraag of de toezichthouders zich beraden op de positie van Mulder en zijn medebestuurders.

Mathijs Smit

Lees ook:

• 'Longarts VUmc onterecht ontslagen' (Medisch Contact, 24 augustus)
• VUmc onder verscherpt toezicht inspectie (Medisch Contact, 21 augustus 2012)
• ‘VUmc zou longafdeling moeten sluiten’ (Medisch Contact, 20 augustus 2012)
• IGZ: VUmc reageerde slecht op calamiteit (Medisch Contact, 6 december 2011)
• Incident zet ic-samenwerking VUmc op scherp (Medisch Contact, 28 november 2011)
• Dossier VUmc