Laatste nieuws
Lieke de Kwant
5 minuten leestijd
video

Polderstrijd om toekomst bedrijfsarts

7 reacties

ACHTER HET NIEUWS

Een uitgelekte SER-notitie suggereert dat de bedrijfsgezondheidszorg op zijn kop gaat. ‘Voorbarige conclusie’, luidt de officiële reactie, maar daarmee is de kous niet af. De toekomst van de bedrijfsartsen blijkt inzet van een spannend potje polderen.

Jurriaan Penders, NVAB-voorzitter


Wat is er aan de hand?
‘Plan voor afschaffen bedrijfsarts’, kopte Het Financieele Dagblad op 8 februari. De krant citeerde uit een vertrouwelijke notitie van de Sociaal-Economische Raad (SER), die op verzoek van minister Lodewijk Asscher van Sociale Zaken nadenkt over de toekomst van de bedrijfsgezondheidszorg. Volgens het uitgelekte voorstel zijn verzuimbegeleiding en preventie straks niet meer in één hand – die van de bedrijfsarts – maar in handen van respectievelijk een ‘onafhankelijke arbeidsgeneeskundige in de eerste lijn’ en een ‘bedrijfsarts-nieuwe-stijl’ (zie het nieuwsbericht).

Het plan is een breuk met de sinds begin jaren negentig dominante opvatting dat werkgever en werknemers samen verantwoordelijk moeten zijn voor het inperken van het verzuim. Die visie vloeide voort uit de parlementaire enquête over de sociale verzekeringen, ofwel de commissie-Buurmeijer, en leidde tot privatisering van de arbozorg. Het deels terugdraaien van die privatisering is de wens van de grote vakbonden, die zich al jaren boos maken over de in hun ogen falende verzuimbegeleiding. Ze voeren een felle lobby, met als laatste wapenfeit het rapport ‘Verzuimbegeleiding: een corrupt systeem’ uit oktober 2013.

Nu is de mening van de bonden nog niet de mening van de SER; de werkgeversorganisaties zijn daarin ook een belangrijke partij. Het is dan ook de vraag of het uitgelekte plan het uiteindelijke SER-advies haalt. Toch worden arbodiensten en bedrijfsartsen inmiddels nerveus, zo blijkt uit reacties en verklaringen op hun websites en blogs. En niet zonder reden. Uit de adviesaanvraag van Asscher aan de SER blijkt dat hij wel voelt voor stevig ingrijpen in de bedrijfsgezondheidszorg. Veelzeggend is dat hij die term alvast afschaft: ‘De uitvoering (…) hoeft niet noodzakelijkerwijs (geheel) door bedrijfsartsen te gebeuren. Ik spreek daarom vanaf hier over arbeidsgerelateerde zorg.’

Wat is er nu mis?
Vriend en vijand zijn het erover eens dat het huidige stelsel mankementen kent. Zo is er onvoldoende toegang tot de bedrijfsarts voor met name de groeiende groep zzp’ers, schiet de samenwerking met de reguliere gezondheidszorg tekort en heeft de bedrijfsarts te weinig tijd voor preventie.

De onenigheid begint waar de onafhankelijkheid en vertrouwelijkheid ter sprake komen. Volgens de vakbonden is het met beide beroerd gesteld en komt dat door de aard van het stelsel. Zolang werkgevers de arbozorgverleners betalen, aldus de bonden, hebben zij te veel invloed op deze zorgverleners en kunnen zij hen onder druk zetten om vertrouwelijke medische informatie door te geven.

Bedrijfsartsenvereniging NVAB en organisaties van arbozorgverleners zien over het algemeen geen probleem met de onafhankelijkheid. Ze wijzen op onderzoeken waaruit blijkt dat de meeste bedrijfsartsen vinden dat zij onafhankelijk kunnen werken, ondanks de druk die werkgevers óf werknemers soms op hen uitoefenen. Problemen met de privacy zien deze partijen wel, maar dan bij zogenaamde verzuimbedrijven die alleen op afstand met een arts samenwerken. Deze verzuimbedrijven betraden de arbomarkt na de liberalisering in 2005. Werkgevers kunnen sindsdien kiezen tussen een vangnetregeling – met een arbodienst – en een maatwerkregeling – met een verzuimbedrijf. De kwaliteitseisen verschillen sterk per regeling en dat is volgens de NVAB en de arbodiensten de oorzaak van veel van de huidige problemen.

Wat de werkgeversverenigingen precies vinden over de huidige bedrijfsgezondheidszorg is onduidelijk en VNO-NCW en MKB-Nederland willen geen commentaar geven. Volgens ingewijden zitten ze redelijk op één lijn met de organisaties van bedrijfsartsen en arbodiensten.

Waar moet het naartoe?

De vakbonden sturen aan op een ingrijpende stelselwijziging in de bedrijfsgezondheidszorg zoals geschetst in het uitgelekte plan, terwijl de werkgevers alleen de knelpunten willen aanpakken. Het laat zich raden dat die laatste partij vooral niet méér wil gaan betalen voor verzuimbegeleiding en de invloed op de besteding van het geld wil behouden.

De arbodiensten en de NVAB, overigens geen formele partij in de SER (zie kader), benadrukken dat de geprivatiseerde bedrijfsgezondheidszorg goede resultaten heeft geboekt: het verzuim is gedaald. Als de overheid nu het stelsel wijzigt, gooit ze dus het kind met het badwater weg. Vooral het loskoppelen van verzuimbegeleiding en preventie is volgens de arbozorgverleners onverstandig; een bedrijfsarts moet weten wat er leeft om de werkgever te kunnen adviseren. Om de problemen rond toegang tot de bedrijfsarts op te lossen, moet volgens de arbodiensten en bedrijfsartsen de huidige arbodienstverlening worden aangevuld met eerstelijnsbedrijfsartsen voor zzp’ers en branchegebonden arbo-organisaties. Ook moeten er minimumeisen komen waaraan een contract met een bedrijfsarts of arbodienst moet voldoen. Daarmee kan dan onder meer worden geregeld dat er weer een open spreekuur komt voor iedereen en dat werkgevers in preventie moeten investeren.

Wie gaat het SER-advies bepalen?

Dat hangt ervan af welke ‘polderstrategie’ wordt gevolgd, die van het doorschuiven, het compromis of de uitruil. In het eerste geval ligt er straks geen unaniem advies maar een soort we agree to disagree-verklaring. Geen aantrekkelijke optie voor de SER, want in feite verspeelt de raad dan zijn kans om het overheidsbeleid te sturen.

In het geval van een compromis zullen de sociale partners vermoedelijk aansturen op ‘een beetje van dit en een beetje van dat’, zoals ook de arbodiensten en de NVAB voorstaan. Zo’n plan wordt echter alleen door de vakbonden gesteund als het maatregelen bevat voor bescherming van de onafhankelijkheid en privacy waarin zij vertrouwen hebben. En voorlopig lijken zij alleen vertrouwen te hebben in een gewijzigde financiering – een stelselwijziging dus.

Blijft over de uitruil: de partners betrekken ook andere omstreden onderwerpen bij de onderhandelingen. Dan stemmen de werkgevers mogelijk in met de door de bonden zo gewenste radicale verandering van de bedrijfsgezondheidszorg, in ruil voor een soepelere opstelling over het ontslagrecht of de WW.

Hoe gaat het verder?

Dit potje polderen voor gevorderden gaat langer duren dan gepland. De publicatie van het advies, gepland voor 1 maart, is uitgesteld tot april/mei. Dit doet vermoeden dat de onderhandelingen stroef verlopen. Die indruk wordt versterkt door het feit dat journalisten niet welkom waren op een TNO-congres vorige week waar alle betrokken partijen samenkwamen. Er moest ‘vrijuit gesproken kunnen worden’.

Als de SER uiteindelijk toch met een unaniem advies komt, is de kans groot dat Asscher dat overneemt, want dat gebeurt volgens een SER-woordvoerder in de ‘grote meerderheid van de gevallen’. De minister zal echter wel streng naar het kostenplaatje kijken, omdat de aanpassingen in de bedrijfsgezondheidszorg ‘per saldo geen kostenstijging voor de Zorgverzekeringswet’ mogen opleveren. Dat is een kleine geruststelling voor de tegenstanders van het uitgelekte plan, want dat voldoet niet aan deze voorwaarde.

Lieke de Kwant

Hoe werkt de SER?

De Sociaal-Economische Raad bestaat uit drie groepen leden: werknemers, ondernemers en kroonleden (onafhankelijke deskundigen zoals hoogleraren en oud-bestuurders). SER-adviezen worden voorbereid in commissies en vastgesteld in de openbare plenaire raadsvergadering, elke derde vrijdag van de maand. Voor het advies over de toekomst van de arbeidsgerelateerde zorg is een speciale commissie van 23 mensen samengesteld, onder wie twee artsen (een kroonlid en een adviserend lid).

Meer:

Eerder in Medisch Contact:



beeld: ANP
beeld: ANP
werk video Achter het nieuws arbeid en gezondheid

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.