Pleidooi voor ‘blended psychiatrie’
1 reactieEr zijn nog steeds heel veel patiënten met ernstige psychische problemen die onvoldoende baat hebben bij de huidige psychiatrische zorg.
‘Lange wachtlijsten, steeds veranderende diagnoses waarbij hulpverleners hoofdschuddend naar elkaar wijzen, publiekelijk geruzie tussen psychiaters die er allemaal een andere overtuigende visie op na houden, geen geschikte behandelingen voor verwarde personen op straat of patiënten met meerdere problemen tegelijkertijd, kinderen met gedragsproblemen die thuiszitten omdat er geen passend onderwijs voor ze is, therapieresistentie waarbij eindeloos medische, soms schadelijke interventies worden gestart om er nog wat van te maken of waarbij juist wordt ingezet op verwaarlozend pappen en nathouden zonder hoop op herstel. Maatschappelijk doen complexe psychiatrisch patiënten nauwelijks mee en lijken de meeste mensen vooral last van ze te hebben. Jarenlang dolen ze soms rond in het systeem van crisis naar crisis zonder verder te komen, vernietigende stilstand dus.’
Deze opsomming komt uit de oratie van hoogleraar psychiatrie Floortje Scheepers (UMC Utrecht). Zij pleit daarin – als remedie – voor ‘blended psychiatrie’, dat wil zeggen het combineren van patiëntenervaringen, kennis van professionele hulpverleners en kennis uit harde data. Het probleem is volgens haar dat de vigerende (monocausale) verklaringsmodellen onvoldoende recht doen aan de complexiteit van psychische kwetsbaarheid, waarbij uitbijters eerder regel dan uitzondering zijn. Juist de dynamische interactie tussen kwetsbaarheid, de subjectieve beleving van mentale fenomenen en de steeds veranderende omgeving creëert de psychiatrisch ontregeling of niet, stelt Scheepers. Zij en haar medewerkers maken daarom gebruik van het ‘applied data analytics model’: dat gaat ervan uit dat de dynamische variatie van mensen in de ongeselecteerde klinische praktijk een vaststaand gegeven, ja zelfs de norm is, en niet langer de DSM-classificatie. ‘Inzoomen op individuele uitbijters wordt ingezet om te begrijpen waarom ze uniek zijn en wat we hiervan kunnen leren.’ Het idee is onder meer dat patiënten, artsen en datascientists de data uit de kliniek analyseren en koppelen met andere bronnen en zo proberen er samen betekenis aan te geven. Scheepers: ‘De patiënten brengen hierbij de kennis van de ervaring in, professionals de kennis van de dagelijkse praktijk en datascientists de kennis van de getallen.’ Tot die nieuwe databronnen behoren ook de verhalen van patiënten, familieleden en professionals, die worden verzameld in een verhalenbank.
Lees ook
W.J. Duits
bedrijfsarts, Houten
Zijn we vergeten dat medisch onderzoek in het verleden gebaseerd is geweest op puur beschrijven van wat je ziet. En vervolgens kijken of je uit al die beschrijvingen een wetmatigheid kan ontdekken. Veel grote ontdekkingen van mensen als Boerhaave zij...n op die wijze tot stand gekomen. Zeker psychiatrie lijkt me bij uitstek een vak waarin we die "ouderwetse" methodiek zouden kunnen toepassen. Wat is er aan de hand? Wat zijn de mogelijke oorzaken? Hoe kunnen we de situatie veranderen door er een bepaalde beïnvloeding op te doen, zodat er inzicht ontstaat bij de patiënt en deze tot herstel kan komen. Of tot de conclusie komen dat er altijd hulp en ondersteuning nodig zal zijn.
De DSM inmiddels V, is geen leerboek. De DSM is een hulpmiddel om er voor te zorgen dat wetenschappelijk onderzoek kan worden gedaan, een soort woordenboek voor de psychiatrie, dat er voor zorgt dat we zo veel mogelijk dezelfde wetenschappelijke taal spreken. Een woordenboek zegt iets over het aantal woorden in een taal en mogelijke betekenissen, maar het zegt niets over het gebruik van de taal. Het aantal keren dat een woord genoemd wordt in een taal, kan statistisch worden onderzocht, en er kan een betekenis aan worden gegeven. Maar zegt dat werkelijk iets over de taal?
Veel wetenschappelijk onderzoek van tegenwoordig doet sterk denken aan het hoe vaak een woord wordt gebruikt in een taal, maar heeft geen enkele betekenis.
Breng de betekenis terug in de psychiatrie, leer te beschrijven wat er wordt waargenomen en zoek naar de betekenis van hetgeen je ziet. Ga niet op zoek naar de statistische maat, dat kan tot dwaalsporen leiden als "Evidence based" Richtlijnen of Protocollen of DBC's.