Pillen op maat

Dertigduizend patiënten in Nederland slikken een psychofarmacon in een dosering die hen niet helpt. En nog eens honderdduizend in een dosering met een onnodig hoog risico op bijwerkingen. En dat is niet omdat de recepten van elkaar verschillen. Over- of onderdosering ontstaat door de individuele variatie in het metaboliseren van genees-middelen. Of eigenlijk, in het onvoldoende afstemmen van de dosering van geneesmiddelen op deze genetische variatie. Terwijl dat eenvoudig kan met een bepaling in een beetje speeksel dat de patiënt zelf naar het lab stuurt, schrijven dr. Kirsten Pondman en collega’s. Ze maken de complexe farmacogenetica eenvoudig.

De belofte van de farmacogenetica staat al even. ‘Hoewel er nog heel veel werk verzet moet worden, lijken er geen onneembare hindernissen te zijn’, lees ik terug in Pillen op maat, een cahier van de stichting Biowetenschappen en maatschappij waar ik meer dan tien jaar geleden aan meeschreef op verzoek van de deze zomer overleden professor Dick van Bekkum.

De basis voor de farmacogenetica is gelegd in het Human Genome Project. In het voorjaar van 2003 was de menselijke genenkaart min of meer gereed. Daarmee was nog niet duidelijk wat de betekenis van al die genen – en variaties en mutaties in die genen – is voor gezonde mensen, en voor patiënten.

Dit ontrafelen vindt nog steeds plaats, maar heeft inmiddels al wel veel opgeleverd. Bij tal van aandoeningen, ook voor niet-psychofarmaca als bètablokkers, codeïne en tamoxifen, is medicatie aan de hand van een farmacogenetisch profiel te optimaliseren. Met het vereenvoudigen van het logistieke proces om zo’n profiel ook daadwerkelijk op te stellen, nemen Pondman en collega’s een flinke hindernis weg. Na interpretatie van het profiel in multidisciplinair verband volgt een advies aan de behandelend arts voor optimale behandeling voor de patiënt. Een initiatief dat breed navolging verdient. Alternatief is dat u uw patiënten optimaal blijft voorlichten. ‘Dit middel bestaat in drie doseringen; te hoog, te laag en precies goed.’

Evert Pronk, adjunct-hoofdredacteur

@EJPronk