Perverse neveneffecten indicatoren

Toen ik als fellow intensive care in Engeland werkte, werd ik naar de SEH geroepen om een patiënt met een pneumonie te beoordelen die naar de ic zou moeten. Bij aankomst stond de SEH-arts mij met trots te woord: ‘We hebben de volledige pneumoniebundel uitgevoerd, en dat binnen het vereiste tijdsbestek!’

Er waren inderdaad bloedkweken afgenomen en er was tijdig gestart met breedspectrumantibiotica. Daarnaast was gescreend of de patiënt een pneumokokkenvaccinatie had gehad en had hij zelfs een stop-met-rokenadvies gekregen. Ik was even onder de indruk, totdat ik bij de patiënt kwam.

Hij zat blauw en dyspnoïsch in een hoekje van de SEH. Hij bleek een saturatie van 82 procent te hebben. Zijn bloeddruk was sinds de opname niet meer gemeten. Toen ik hier een opmerking over maakte, haalde de aios zijn schouders op en zei dat dat niet tot de kwaliteitsindicatoren behoorde en of ik alsjeblieft snel een bed op de ic kon regelen.

Aan dit voorval denk ik vaak terug. Met allerlei indicatoren wordt onze zorg getoetst. Op zichzelf is dat waardevol: meer inzicht in ons handelen kan bijdragen aan verbetering van de zorg. De toepassing van kwaliteitsindicatoren kan echter ook leiden tot slechtere zorg, zoals deze casus illustreert. Met een checklist in de hand vergeet men soms de meest essentiële aspecten van de zorg. Natuurlijk, je kunt ook dit weer proberen te vatten in meer specifieke indicatoren. Maar beter is het als we ons blijven realiseren dat we met een patiënt als geheel te maken hebben.

Laten we leren van dergelijke ervaringen. Ongebreideld en dwingend opleggen van kwaliteitsindicatoren lijkt niet te leiden tot betere zorg voor patiënten. Als we indicatoren ontwikkelen, moeten we dat op verantwoorde wijze doen. Medisch specialisten moeten zorgvuldig bewaken dat een indicator niet alleen voorziet in transparantie maar vooral écht goede zorg weerspiegelt

Nijmegen, april 2010
Jeroen Schouten, internist-intensivist

Naar de Brievenrubriek