Patholoog: ‘Ingetrokken rapportage niet eerder meegemaakt’

Klinisch patholoog Frank van de Goot lichtte vorige week voor een Maleisische rechtbank zijn bevindingen toe in de zaak van Ivana Smit. Dit 18-jarige Nederlandse fotomodel werd december 2017 dood gevonden voor de flat van een Amerikaans echtpaar met wie ze een avondje uit was geweest in de hoofdstad Kuala Lumpur. De Maleisische patholoog trok zich vorige week terug uit de zaak.

Deze patholoog, die Smit aanvankelijk had onderzocht, concludeerde dat het om een geval van zelfdoding ging. Maar volgens Van de Goot, die het lichaam van de vrouw na aankomst in Nederland onderzocht, is niet uit te sluiten dat ze al was overleden toen ze viel.

Hoe uitzonderlijk is deze Maleisische zaak voor u?

‘Het is niet de eerste keer dat ik zoiets doe. Inhoudelijk doe ik dit werk al twintig jaar, ook over de grens in bijvoorbeeld Panama en Congo. Het is wel zo dat we in Nederland dit type zitting van de rechtbank, de coroners court, niet kennen. De coroners court bekijkt of er voldoende reden is om de zaak te heropenen. De familie van Smit wil dat.’

Uw expertise leidde er vorige week toe dat de Maleisische patholoog zich terugtrok. Wat vindt u daarvan?

‘Ik heb nog niet eerder meegemaakt dat een complete rapportage werd ingetrokken. Dat is wel een beetje jammer, hoewel het voor de familie en de advocaat waarschijnlijk goed uitpakt. Mijn collega had een prima rapportage gemaakt. Het enige wat ze had moeten doen is het openhouden van alternatieve conclusies. Nu had ze zich snel ingegraven en oordeelde dat een suïcide de enige mogelijkheid is. Maar als er geen aanvullend onderzoek is geweest, doe je dat niet binnen de forensische pathologie. Bij een ondervraging door de zeer ervaren advocaat Sankara Nair ging ze daarop onderuit.’

Waarom is het precies jammer dat het rapport van de Maleisische patholoog ter discussie staat?

‘Het grootste deel van haar onderzoek was prima, alleen de conclusie was te stellig. Als er een strafzaak komt, dan kan dat rapport niet opnieuw worden gemaakt. Dat is het punt met forensisch onderzoek: je hebt één keer de kans om gegevens te verzamelen en documenteren. Daarna is het lichaam weg. Het slachtoffer is gecremeerd en alles is schoongemaakt.’

Hoe vindt u dat de rechtsgang daar verloopt?

‘Ik ben allang blij dat Kuala Lumpur deze zaak heeft opgepakt. Dit soort zaken wordt in Nederland meestal niet onderzocht. Ook bij ons vallen er mensen uit flatgebouwen en dat noemen we dan suïcide. Van de jaarlijks 145 duizend overlijdens volgen 250 tot 400 forensische obducties en nog eens 3000 klinische secties in ziekenhuizen. De pers meldt dat het aantal zelfdodingen nog nooit zo hoog is geweest. Maar dat weten we helemaal niet. We weten alleen dat het aantal als zelfdoding aangemerkte overlijdens nog nooit zo hoog geweest.’

U pleitte in 2015 al in Medisch Contact voor meer obducties…

‘Ik blijf erop hameren dat het essentieel is voor de geneeskunde om doodoorzaken te kennen. Iedere afdeling Pathologie kan een obductie doen, maar dat wordt niet vergoed, want de zorgverzekering stopt bij het overlijden, in plaats van bij het graf. Zo denken we dat iemand aan een hartaanval overlijdt, maar dat blijkt een longembolie, een longembolie blijkt een hersenbloeding en wat een hersenbloeding lijkt, is weer iets anders. En wij maar met droge ogen verkondigen dat hart- en vaatziekten doodsoorzaak nummer één zijn.’

En zit er wat beweging in dit dossier?

‘De commissie-Adema luidde in 2017 de noodklok in het rapport “De dood als startpunt”. Aanbeveling is onder meer het verplicht inschakelen van de gemeentelijk lijkschouwer bij overlijdens zonder ernstige ziekte onder de 45 jaar en ook bij ouderen als de toedracht niet duidelijk is.’