Pacemakerdraden verleden tijd

Het is niet langer toekomstmuziek: een draadloze pacemaker ter grootte van een AAA-batterij die veilig geïmplanteerd kan worden in patiënten. In de internationale Leadless-trial, waar ook het AMC aan deelnam, is deze nieuwe pacemaker bij tweeëndertig van de drieëndertig patiënten met succes geïmplanteerd. Hierover publiceert Circulation deze week. Cardioloog Reinoud Knops, hoofdonderzoeker voor het AMC: ‘Dit is de toekomst.’

De nieuwe pacemaker heeft een inhoud van 1 cc, weegt 2 gram en gaat net zo lang mee als de huidige pacemaker. In tegenstelling tot de – nu nog – reguliere pacemakers, heeft de leadless cardiac pacemaker (LCP) geen draden die in verbinding staan met een subcutaan geplaatste pulsgenerator, maar wordt hij in zijn geheel in het hart ‘geschroefd’. Door middel van een katheter wordt de LCP via de vena femoralis opgevoerd tot in het rechterventrikel en daar rechtstreeks in het endocard bevestigd. De hele procedure duurt ongeveer twintig minuten.

In de Leadless-trial kregen drieëndertig patiënten, bij wie sprake was van atriumfibrilleren of een AV-blok, een LCP. Het slagingspercentage, gedefinieerd als het percentage patiënten dat na drie maanden een goed functionerende LCP had, was 97 procent. Ook is gekeken naar complicaties binnen negentig dagen. Van de tien patiënten bij wie herpositionering van de LCP nodig was, ontwikkelde één patiënt tijdens deze verrichting een harttamponnade en overleed achttien dagen later aan een herseninfarct. De onderzoekers geven aan dat dit inderdaad een zeer ernstige complicatie is, maar dat een harttamponnade altijd tot de risico’s behoort bij een hartkatheterisatie. Ook bij de huidige pacemakerprocedure komt dit in 1 procent van de gevallen voor. Vanwege de relatief kleine hoeveelheid patiënten in de studie is nog moeilijk te zeggen of deze kans bij de nieuwe procedure groter is. ‘Gezien de grootte van de katheter die opgevoerd wordt, verwachtten we liesproblemen’, zegt Knops, ‘maar dat is dus niet het geval.’

De transveneuze draden en de subcutane pulsgenerator zijn de achilleshiel van de huidige pacemaker. De daaraan gerelateerde complicaties als huidinfecties en ‘draadbreuk’ treden bij ruim 10 procent van de patiënten op. Dit gebeurt meestal binnen drie maanden. Met de nieuwe techniek zijn deze complicaties verleden tijd. Daarnaast is de nieuwe procedure veel minder ingrijpend voor de patiënt.

Het belangrijkste nadeel van de nieuwe pacemaker is dat de langetermijneffecten nog onbekend zijn. Knops zegt hierover: ‘We weten nog niet goed hoe de vervangingsprocedure zal gaan. Het herplaatsen van de LCP is nu nog vrij makkelijk, maar we weten niet hoe dat zal zijn na een aantal jaar. Van de huidige pacemaker weten we dat dat soms best lastig kan zijn, omdat er bijvoorbeeld weefsel overheen is gegroeid.’ Een ander nadeel volgens Knops, zou kunnen zijn dat de LCP ‘losschiet’ en migreert. ‘In de praktijk hebben we dit nog niet gezien, maar in dierproeven leverde het losschieten van de LCP weinig problemen op.’

In Nederland lopen nu iets meer dan twintig mensen met een LCP rond. Het AMC is één van de drie ziekenhuizen in ons land die ervaring heeft met het plaatsen ervan. Volgens Knops is er erg veel animo vanuit verschillende centra. Hij verwacht daarom dat de verdere implementatie snel zal gaan. Wel zegt hij: ‘Eerst moeten we de kinderziektes hebben opgespoord, voordat deze specialistische procedure in alle ziekenhuizen kan worden uitgevoerd’.

Tot nog toe is de nieuwe pacemaker alleen geschikt voor patiënten die anders een zogenaamde VVI-pacemaker zouden krijgen, maar Knops is erg optimistisch over de toekomst: ‘De LCP kan nu maar één ventrikel tegelijk stimuleren, maar de tweedraadspacemaker is al in ontwikkeling’. Over het verdere perspectief zegt hij: ‘Het zou me niet verbazen als pacemakers in de toekomst door middel van beweging hun eigen energie kunnen opwekken, iets wat we nu al kennen van horloges. In dat geval is het probleem van vervanging opgelost.’

Els Oosterhout

• Info voor patiënten en verwijzers: draadlozepacemaker@amc.nl
• Bron: www.circ.ahajournals.org; doi 10.1161/CIRCULATIONAHA.113.006987

Lees ook:

• Wie zet de pacemaker uit?
• GSM en pacemakers
• Pacemaker vertraagt sterven
• NOS: AMC plaatst draadloze pacemaker

AMC plaatst draadloze pacemaker

Bron: NOS 9 januari 2013