Outsiders in het museum

De term Art brut werd in 1945 gemunt door de kunstenaar Jean Dubuffet. Om werken aan te duiden van kunstenaars die ‘om een of andere reden aan het culturele klimaat en het sociaal conformisme zijn ontsnapt’, zoals hij het omschreef. Dubuffet dacht vooral aan psychiatrische patiënten, gedetineerden en andere ‘marginalen’.

Deze mensen maken voor zichzelf, buiten het bestek van de officiële kunst, werken die ontspruiten aan hoogst eigen bronnen, aldus Dubuffet, ‘bijzonder origineel van concept en zonder enige verbinding met de kunsttraditie en de mode’. Deze outsiders baseren hun artistieke keuzes over de voorstelling, het materiaalgebruik en hun schilder-, teken- of beeldhouwstijl louter op eigen innerlijke overtuigingen.

In die belangstelling van Dubuffet kwam een bijna romantisch verlangen van de professionele kunstenaar tot uiting naar de onbedorven bron van de verbeelding, naar het onderbewuste ‘ik’ in een pure vorm. Hij werd een groot verzamelaar van deze kunst. 

De Nederlandse kunstenaar Joost van den Toorn trad in zijn voetsporen en heeft ook veel van deze ‘outsiderkunst’ verzameld. In het prentenkabinet van het Kröller-Müller Museum in Otterlo is momenteel de tentoonstelling Joost van den Toorn en de outsiderkunst te zien: werk van Van den Toorn (bronzen en keramische beelden) in combinatie met zijn verzameling outsiderkunst.

Van den Toorn: ‘Goede kunst is zo zeldzaam, dat je er beter ook op minder voor de hand liggende plaatsen naar kunt zoeken. Niet alleen ver weg, maar ook aan de zelfkant van onze maatschappij.’ Veel van het door hem verzamelde werk werd gemaakt in psychiatrische inrichtingen, in daklozenpensions, of op straat. In het museum hangt het resultaat van tien jaar verzamelwoede. Hij hoopt dat ‘deze bezielde, compromisloze kunst’ de bezoekers net zo inspireert als ze dat hem heeft gedaan en nog steeds doet. HM

Zie voor meer informatie: www.kmm.nl/exposition, Joost van den Toorn en de outsiderkunst is te zien tot 20 juni 2010.

Naar de rubriek Scoop