Laatste nieuws
Nieuws

Oppassen met methylfenidaat voor volwassenen

4 reacties

Bijwerkingencentrum Lareb vindt dat er meer aandacht nodig is voor de veiligheid van methylfenidaat voor volwassenen. Het meldt dat de afgelopen jaren meerdere meldingen zijn gedaan over ernstige bijwerkingen waarvoor eerder al was gewaarschuwd. De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) vindt oplettendheid geboden, maar er is geen sprake van centrale registratie van volwassen gebruikers.

Methylfenidaat (zoals Ritalin en Concerta) staat geregistreerd voor de behandeling van ADHD bij kinderen. Gebruik bij volwassenen is offlabel, en staat ter discussie. In een NVvP-richtlijn voor ADHD bij volwassenen is methylfenidaat of dexamfetamine eerstekeusmedicatie. Het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) heeft methylfenidaat niet goedgekeurd voor gebruik door volwassenen, omdat de beperkte werkzaamheid niet opweegt tegen de bijwerkingen, vooral op cardiovasculair en psychisch gebied. Het raadde dan ook af om de middelen te starten bij volwassenen die het nooit eerder gebruikten.

Lareb wijst erop dat in 2015 meer dan 57 duizend mensen ouder dan 25 jaar methylfenidaat gebruikten (30% van het totale aantal gebruikers). Uit die groep komt wel bijna de helft van het aantal meldingen van mogelijke bijwerkingen (542 meldingen met ongeveer 1200 mogelijke bijwerkingen). Agnes Kant, directeur van Lareb: ‘Dat is in een periode van 22 jaar, vanaf de eerste melding van een bijwerking van methylfenidaat. Dat aantal zegt niet zoveel, want lang niet alles wordt gemeld. Het gaat erom dat die bijwerkingen waarvoor wordt gewaarschuwd, inderdaad optreden. Meer dan honderd meldingen gaan om problemen met het hart, meer dan honderd over psychiatrische bijwerkingen.’ Lareb vindt dan ook dat zowel werking als bijwerkingen van ADHD-medicatie bij volwassenen in de dagelijkse praktijk gemonitord moeten worden, bijvoorbeeld via een register. Een woordvoerder van de NVvP laat weten dat daar geen plannen voor bestaan. Wel zal de vereniging ingaan op de uitnodiging van het CBG voor een gesprek over onder meer dit onderwerp.

De discussie over ADHD-medicatie bij volwassenen loopt soms hoog op. Dick Bijl, hoofdredacteur van het Geneesmiddelenbulletin, liet zich enkele malen zeer kritisch uit over het voorschrijven van methylfenidaat aan volwassenen. Een psychiater klaagde bij de tuchtrechter vervolgens over deze uitlatingen: hij vond dat Bijl onterecht onrust veroorzaakte bij zijn patiënten. De klacht werd ongegrond verklaard.

lees ook

Nieuws psychiatrie adhd ritalin concerta methylfenidaat
  • Sophie Broersen

    Sophie Broersen was journalist bij Medisch Contact van 2008 tot 2021. Na haar studie geneeskunde en huisartsopleiding ging zij als journalist aan de slag. Bij Medisch Contact schreef zij over geneeskunde en zorg in de volle breedte: van wetenschap tot werkvloer, van arts-patiëntrelatie tot zorg over de grens. Samen met de juristen van de KNMG becommentarieerde zij tuchtzaken. Na haar journalistieke carrière is zij in 2021 weer als arts gaan werken.  

Op dit artikel reageren inloggen
Reacties
  • H. Basalan, A. Hazewinkel, S. Kooij, S. Külcü en J. Smulders

    psychiaters , Den Haag

    Als psychiaters van Programma ADHD bij volwassenen in Den Haag onze reactie;

    Feiten:
    1. Het effect en de bijwerkingen van methylfenidaat zijn zowel in de praktijk als in de literatuur uitgebreid bekend. Onder de bijwerkingen vallen een lichte bloed...drukstijging (gemiddeld <7 mmHg) en toename van de hartfrequentie (gemiddeld <10 per minuut).
    2. Om bovenstaande worden voor start en regelmatig gedurende de behandeling bloeddruk en hartslag gecontroleerd. In de enkele gevallen dat er ernstige klachten zijn wordt de dosis of het middel aangepast. Zo nodig worden de klachten behandeld in overleg met huisarts en/ of cardioloog.
    3. Opvallend aan de door Lareb beschreven gevallen zijn de aanwezige cardiovasculaire risicofactoren. Twee van de drie personen waren boven de 50 en de derde rookte. Bij een verhoogd risicoprofiel doen wij, conform de Richtlijn (NVvP 2015), aanvullend onderzoek zoals een ECG en 24-h bloeddrukmeting of verwijzen we eerst naar de cardioloog.
    4. In de afgelopen 15 jaar dat volwassenen met ADHD worden behandeld bij PsyQ (Parnassia), zijn geen overlijdens voorgekomen bij patiënten die stimulantia gebruikten. We behandelen gemiddeld 1000 nieuwe patiënten per jaar in Den Haag.
    5. ADHD is geen onschuldige stoornis; ADHD gaat gepaard met gemiddeld twee comorbide psychiatrische stoornissen, zoals verslaving en stemmingsstoornissen. Bovendien hebben mensen met ADHD 4x zoveel kans op ongelukken, en is de mortaliteit voornamelijk daardoor 2x zo hoog. ADHD is ook geassocieerd met criminaliteit: tot 40% van de gevangenen heeft ADHD. ADHD heeft dus behalve impact op het individuele functioneren zeker ook maatschappelijke gevolgen.

    Vanwege de complexiteit van de diagnostiek en de behandeling behoort het instellen op stimulantia naar onze mening in de Specialistische GGZ plaats te vinden. Het advies om niet te starten met stimulantia zoals Ritalin, is vanwege het lijden voor de patiënt en de maatschappelijke gevolgen ongegrond en onverantwoord.

  • Ger Zwartjes

    Psychiater, Tilburg

    @ Menno: volledig eens. Patiënten worden gestigmatiseerd. Het Scientology virus waart nog rond bij sommigen, die zich graag met one-liners in de media manifesteren richting ADHD, depressie, psychose: het bestaat volgens hen niet. Ontkennen ze hun ei...gen kwetsbaarheid?
    ADHD kent onbehandeld vele vormen van comorbiditeit die levens kan kosten (depressie, verslaving, impulsief gedrag in verkeer).
    @ Anton: een plausibele hypothese. Echter ik heb nog geen patiënt meegemaakt die smeekt of dreigt om een recept Ritalin. Ook niet om alsmaar meer te mogen gebruiken. Het advies om te stoppen of op een ander middel over te gaan wordt gemakkelijk opgevolgd. Dit verschilt beduidend met vele benzo-gebruikers! Tegelijkertijd zie ik als medicus practicus hoe levenskwaliteit en comorbiditeit kunnen verbeteren met een combi-behandeling methylfenidaat en therapie. Practice based is er nauwelijks twijfel over de effectiviteit bij veel (volwassen)ADHD-patiënten. Vanzelfsprekend alert zijn op bijwerkingen, maar dit geldt voor elk medicament en daarvoor zijn we opgeleid.

  • Menno Oosterhoff

    psychiater, THESINGE Nederland

    Methylphenidaat is in veel andere landen gewoon geregistreerd voor ADHD bij volwassenen. Er is sprake van een samengaan van 3 overlijdens en gebruik van methylphenidaat , waarbij de vraag of dat een oorzakelijk verband heeft nog heel erg dubieus is. ...De discussies kunnen over psychofarmaca inderdaad hoog oplopen. Zolang een Deense internist nog straffeloos kan beweren dat je bij een psychose beter een benzodiazepine kan nemen dan een antipsychoticum zal dat ook wel zo blijven. Psychische aandoeningen worden niet serieus genomen en dus de psychofarmaca ook niet. Geen groep geneesmiddelen die zo verguisd wordt. Dat is jammer want al die mensen die deze middelen nodig hebben moeten zich constant verdedigen. en het is niet terecht. Ik denk niet dat er een psychoater is te vinden die de rabiate visie van Gotzsche deelt . ik denk ook niet dat er een psychiater is te vinden die Dick Bijl objectief vindt.

  • Anton J.M. Loonen

    Hoogleraar farmacotherapie bij psychiatrische patiënten, Roosendaal

    Het is naar mijn mening niet zo interessant om op te merken dat het gebruik van methylfenidaat met bijwerkingen gepaard gaat, maar veel meer om na te gaan wat de redenen kunnen zijn waarom het gebruik ondanks de beperkte werkzaamheid en de bijwerking...en zo enorm is toegenomen. Mogelijk houdt dit verband met de verslavende kenmerken van dit soort psychostimulantia. Kenmerkend voor verslaving is middelzoekendgedrag: bijzondere motivatie om de beschikking over de effecten van het middel te krijgen. Dit gedrag speelt vermoedelijk sterker bij adolescenten en volwassenen, dan bij kinderen voor de puberteit. Bij benzodiazepinen zien wij iets soortgelijks optreden; middelzoekend gedrag leidt tot overgebruik ondanks een kritische houding van voorschrijvers. Ik denk dat het nodig is om ook bij methylfenidaat-gebruik door volwassenen en adolescenten een specifiek programma te starten om gebruikers te bewegen om met het middel te stoppen, meer nog dan aandacht voor het ontmoedigen van voorschrijvers bij het starten van het gebruik.

 

Cookies op Medisch Contact

Medisch Contact vraagt u om cookies te accepteren voor optimale werking van de site, kwaliteitsverbetering door geanonimiseerde analyse van het gebruik van de site en het tonen van relevante advertenties, video’s en andere multimediale inhoud. Meer informatie vindt u in onze privacy- en cookieverklaring.