Onverdraaglijk verdriet en uitbundige vreugde
Plaats een reactieOnverdraaglijk verdriet en uitbundige vreugde
Als bij een meerlingzwangerschap één kindje levend ter wereld komt en het andere overlijdt in de baarmoeder of kort na de geboorte, is dat emotioneel erg zwaar voor de ouders. Feestvieren en rouwen gaan immers nauwelijks samen. Speciale begeleiding is op zijn plaats.
Sinds 2007 krijgen alle zwangeren een eerstetrimesterecho en eerste- en tweedetrimesterscreening op aangeboren afwijkingen aangeboden. Als sprake blijkt van een meerlingzwangerschap (1 tot 2% van de zwangerschappen), is het gebruikelijk om regelmatig echoscopisch onderzoek te verrichten. Bij deze zwangerschappen bestaat namelijk een verhoogd risico op een intra-uteriene groeiachterstand van één of alle foetussen met risico op intra-uteriene vruchtdood.
Met de introductie en uitbreiding van prenatale (echoscopische) onderzoekstechnieken, worden zorgverleners en ouders steeds vaker geconfronteerd met de dood van één kind tijdens een meerlingzwangerschap. Als één baby overlijdt terwijl het tweelingbroertje of -zusje wel blijft leven, vergen de emoties van ouders specifieke aandacht, ook van professionele hulpverleners binnen en buiten het ziekenhuis. Naast ongeloof, verdriet en boosheid, normale reacties op slecht nieuws, is er ook angst voor de gezondheid van het andere kind. Dit legt een zware druk op de verdere beleving van de zwangerschap.
Na de geboorte is er vaak een dubbel gevoel: enerzijds blijdschap om de geboorte van het ene, maar tegelijkertijd verdriet om het overlijden van het andere kind.1
Rouwproces
In het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) krijgen ouders in zon situatie begeleiding van het multidisciplinair team (gynaecologen, verpleegkundigen, verloskundigen en maatschappelijk werkers) volgens het protocol van perinatale sterfte bij eenlingkinderen.2 Het rouwproces en het beleid zijn geëvalueerd middels een follow-uponderzoek bij twintig gezinnen die in het LUMC met een dergelijk verlies werden geconfronteerd.
De ouders blijken positief over de geboden gelegenheid om afscheid te nemen van hun overleden kind door het te zien en/of vast te houden, een naam te geven en de mogelijkheid om tastbare herinneringen te verzamelen als fotos, hand- of voetafdrukjes of een haarlokje. Zij stellen het op prijs om van de zorgverleners hulp te krijgen om te kunnen doen wat voor henzelf op dat moment goed voelt.2-4 Ook geven ze aan het belangrijk te vinden om een plek te hebben voor hun overleden kindje (een grafje, een urn), zowel voor zichzelf als voor het in leven gebleven kind van de meerling en andere zusje(s) en broertje(s).
Ouders vinden dat de zorg voor het levende kind voor afleiding zorgt, maar het verdriet om het overleden kind niet minder maakt. De meeste moeders en vaders blijven zich de ouder van een meerling voelen. Zij stellen het op prijs dat anderen, zowel professionele hulpverleners als hun naasten, dit ook blijven doen, zo blijkt uit de praktijk en uit onderzoek.3-5 Hulpverleners kunnen, zowel in als buiten het ziekenhuis, op de lange termijn een essentiële rol verhullen, bijvoorbeeld in de begeleiding bij een volgende zwangerschap of bij relatieproblemen als gevolg van een niet goed verlopend rouwproces of verschillen in de rouwverwerking tussen man en vrouw.
Kwetsend
In bijna alle gezinnen is er, ook na jaren, nog steeds en regelmatig aandacht voor het overleden kindje. De gezinsleden praten er met elkaar over en ook met het in leven gebleven kind. Ze bezoeken samen het grafje en staan op de geboorte- of sterfdag even bij het kindje stil. Tegelijkertijd ervaren veel ouders dat mensen in hun omgeving zich verschuilen achter aandacht voor het levende kind en zodoende vermijden om over de overleden baby te praten. Opmerkingen als Ach, je hebt er toch nog één over zijn kwetsend en geven de ouders het gevoel dat zij maar beter kunnen zwijgen over het verlies.
Als het tweelingbroertje of -zusje van het overleden babytje blijft leven, worden de ouders om te beginnen rond de geboorte geconfronteerd met een moeilijke aangelegenheid: rouwen om het verlies van een kind en tegelijk nieuw leven vieren. In de (professionele) begeleiding moet duidelijk zijn dat deze emoties normaal en begrijpelijk zijn. Miskenning van het verlies en het verdriet om het andere kindje zijn een grote valkuil.
mw. dr. C.R. Geerinck-Vercammen, stafmedewerker wetenschappelijk onderzoek Dienst Maatschappelijk Werk en Patiëntenservice LUMC
mw. L. de Werk, studente Haagse Hogeschool, stagiaire maatschappelijk werk LUMC
mw. drs. P. Smit, pedagoog en ervaringsdeskundige, moeder van Sander en Karlijn Vlot*
prof. dr. H.H.H. Kanhai, gynaecoloog, afdeling Verloskunde LUMC
De titel is een citaat uit het geboortekaartje van Sander ( ) en Karlijn Vlot.
* Woensdag 19 november 2008 kwam de redactie ter ore dat mw P. Smit recent is overleden. Wij wensen haar familie sterkte.
Correspondentieadres:
; c.c.:
LInks:
Voor ouders van een overleden baby:
Voor ouders van meerlingen:
Referenties
1. Bitouze V, Vaast P, Houffkin-Debarge V, Puech F. Perinatal death in a twin: Living between loss and attachment. Arch Pediat 2004; 11: 661-2
2. Geerinck-Vercammen CR. Met een goed gevoel. Het rouwproces bij doodgeboorte, reductie in meerlingzwangerschap en zwangerschapsafbreking na prenatale diagnostiek in relatie tot de rol van de professionele begeleiders, in het bijzonder de maatschappelijk werker. Proefschrift Universiteit Leiden 1998
3. Pector EA. How bereaved multiple birth parents cope with hospitalization, homecoming, disposition for deceased, and attachment to survivors. J Perinat 2004; 24: 714-22
4. Bryan EM. Perinatal bereavement after the loss of one twin. J Perinat Med 1991; 1: 241-5
5. Pector EA, Smith-Levin M. Mourning and psychological issues in multiple birth loss. Semin Neonat 2002; 7: 247-56
- Er zijn nog geen reacties
